vrijdag 19 februari 2016

94. Tentoongesteld: Onder de douche bij Gerard Reve

Bij de Topstukken in de tentoonstellingsruimte van de KB is momenteel een boekje van Hans Plomp te zien: Onder de douche bij Gerard.


Hans Plomp, Onder de douche bij Gerard (1985)

Tussen 1980 en 1987 drukte een loodgieter met literaire interesse samen met enkele vrienden een aantal uitgaven in zeer beperkte oplagen. De Literaire Loodgieters noemden ze zich. 

Niet alle voorgenomen uitgaven werden daadwerkelijk uitgevoerd. Het verhaal van Hans Plomp, Onder de douche bij Gerard was in 1983 al verschenen in Playboy. Voor de boekuitgave door de Literaire Loodgieters werd de tekst in oranje gedrukt en toen was het wachten op een omslagtekening door Joost Swarte. 

Kennelijk kwam die er niet. Het boekje werd in elk geval nooit voltooid; het is bij enkele proefdrukken gebleven. 

De Gerard uit de titel is natuurlijk de schrijver Gerard Reve, die volgens Plomp ‘twintig maal per dag moest klaarkomen’. Een modern sprookje dus.

De proefdruk, is net als alle andere uitgaven van De Literaire Loodgieters, beschreven in de catalogus van de KB.

zondag 14 februari 2016

93. Tentoongesteld: een andere verdeling van de wereld

In de tentoonstelling van Topstukken uit de KB-collectie is momenteel een boek van kunstenares Annesas Appel te zien: View on the world map 04: Entities (2013).



Annesas Appel (1978) is als kunstenaar gefascineerd door ordeningen, zoals die in een atlas. In de Bosatlas zijn landen geordend naar een Eurocentrisch gezichtspunt: eerst Nederland, dan Europa, dan de rest van de wereld. Appel haalt het systeem uit zulke ordeningen weg en vervangt die door haar eigen patroon. 

In dit geval werd elke provincie losgesneden uit de kaarten van de Bosatlas en alfabetisch per land gerangschikt. Elk land kreeg een eigen tint groen. 

Provincies zijn er in allerlei formaten – de onze zijn vrij klein – en uiteenlopende vormen – sommige vierkant, andere lijken op kleine wezens. Alsof het mineralen of uitgestorven vlinders zijn die door een verzamelaar zijn opgeprikt in een vitrine.

Hun associaties zijn weg, ze grenzen nergens meer aan. Het lijkt een heel andere wereld geworden en we kijken naar een andere planeet. 

Het gaat hier om de schoonheid en de willekeur van patronen.

De KB-catalogus geeft een volledige beschrijving van dit boek en van de andere boeken van Annesas Appel in de KB-collectie.

woensdag 10 februari 2016

92. Een vliegende drukkerij

Na een dagje onderzoek in het Nationaal Archief - op zoek naar drukkerijen op schepen - en aanvullend onderzoek in kranten via Delpher vond ik een verwijzing naar een vliegende drukkerij.

De Limburger Koerier van 30 april 1934 weet te melden dat het grootste vliegtuig ter wereld een Sovjettoestel is, de Maxim Gorki (genoemd naar de auteur). 


Limburger Koerier, 30 april 1934
Het was een propagandatoestel, zegt de krant, met 'een enorm sterken luidspreker, foto- en projectie-apparaten enz. Er is zelfs een kleine drukkerij aan boord'.

De radiozender aan boord werd de Stem van de Hemel genoemd; ook waren er volgens Wikipedia een donkere kamer voor het ontwikkelen van foto's, een filmprojector en een bibliotheek. De Nederlandstalige pagina van Wikipedia noemt geen drukkerij. Was er alleen maar een stencilmachine, of echt een klein drukpersje, met letterkasten en al, en dus ook een zetter/drukker? De Engelse pagina van Wikipedia vermeldt overigens wel dat er 'printing machinery' aan boord was, maar die noemt de bibliotheek dan weer niet.

Het tijdschrift Flight (9 augustus 1934) besteedde ook aandacht aan het vliegtuig en beschreef de exacte indeling van het toestel:

Van voren naar achteren waren er: een salon, de cockpit (er schuin boven, zoals op de foto te zien is), een passagierscabine, een kamer voor de radiozender, een kantoor voor de redactie, nog een ruimte voor passagiers met een café en buffet, een derde ruimte voor passagiers, de bioscoopzaal, een kamer met een microfoon en de radio-ontvanger, gevolgd door andere ruimtes voor de passagiers, bagageruimte en een wc. Er was ook een aparte ruimte ingericht voor de 'rotary press'; die was, net als de donkere kamer, ondergebracht in een van de vleugels. 

Maxim Gorki
De beschrijvingen van het vliegtuig maken niet duidelijk op wie die propaganda nu gericht was. Maar die was niet alleen bedoeld voor de bewoners van streken waarover het vliegtuig vloog - via de onderaan het toestel bevestigde luidspreker werden lezingen verzonden, maar ook muziek en nieuwsberichten, die tot op 3000 voet te horen zouden zijn. De propaganda was ook gericht op de passagiers in het vliegtuig. 

Popular Science Monthly (March 1935) wist te melden dat de drukpers speciaal voor het vliegtuig was ontworpen, en dat die per uur 10.000 exemplaren kon drukken van een geïllustreerde krant op het formaat van 40 bij 30 centimeter. Die werd niet tijdens de vlucht gedistribueerd, maar pas als het toestel weer was geland, wat toch een beetje een omslachtige, nutteloze indruk maakt. Maar ja, dat heb je met propaganda wel vaker.

Veel vlieguren heeft het vliegtuig niet kunnen maken. Al een jaar later was het betrokken bij een ongeluk tijdens een demonstratievlucht en stortte het neer in een woonwijk.

woensdag 3 februari 2016

91. Het onzichtbare boek tentoongesteld

In de tentoonstelling van Topstukken uit de KB-collectie is momenteel een onzichtbaar boek 'te zien'. Het gaat om The invisible book van kunstenares Elisabeth Tonnard.



Elisabeth Tonnard, The invisible book (2013) tentoongesteld in de KB

Elisabeth Tonnard (1973) publiceerde in 2012, eigenlijk uit ergernis, haar onzichtbare boek: The invisible book. 

De eerste editie werd in één klap opgekocht. Dit is een exemplaar van de tweede editie; de prijs was hetzelfde: nul euro. 

De koper heeft alleen een rekening om te bewijzen dat het boek in zijn bezit is. De prijzen van kunstenaarsboeken worden vaak te hoog gevonden en Tonnard maakte dit boek omdat mensen wel perfecte boeken eisen, maar er weinig voor willen betalen. 

Over dit boek kun je natuurlijk niet klagen. Het is moeilijk te zeggen wat er aan een onzichtbaar boek niet perfect is. Of had het wel iets dikker gemogen?

In een interview vertelde Tonnard dat ze alle mogelijke grappen erover al de revue heeft zien passeren.

De KB-catalogus bevat een keurige beschrijving van dit object.