dinsdag 19 januari 2021

292. Liefdesbrieven voor dummies

De afgelopen maanden hebben presentaties van de KB in het teken gestaan van het thema Liefde en vriendschap en tot en met februari worden nieuwe blogs, podcasts, videos en afbeeldingen online gezet. Vorige week ging mijn blog 'Liefdesbrieven voor dummies (1)' online; gisteren volgde deel 2 (zie Liefdesbrieven voor dummies (2). Er komen ook nog twee blogs over liefdesbrieven van Nederlandse auteurs uit het verleden. Hieronder de eerste blog.

Liefdesbrieven voor dummies (1)


Verliefd worden kun je niet leren, maar liefdesbrieven schrijven wel. Toch, een liefdesbrief opstellen is misschien even lastig als hem ontvangen. Want hoe moet de aangeschrevene reageren en wat moet je schrijven als je verliefd bent?

Chris Stikkers, Hier is mijn hart (2001)


Natuurlijk, er zijn voorbeelden. De KB-collectie bevat talloze liefdesbrieven in handschrift en liefdesbrieven van beroemdheden zoals Multatuli en Willem Kloos worden in dikke bundels gepubliceerd. Ook zijn er bloemlezingen met brieven van Belle van Zuylen, Willem Bilderdijk, Martinus Nijhoff en Anna Blaman en internationale voorbeelden hebben het pad geëffend: Cicero, Flaubert, Byron, Charlotte Brontë, Dostojevski, Paula Viardot, Goethe en Charlotte von Stein, Kafka en Felice Bauer, en zo voort tot en met Freud en Luther aan toe.

Waar jij niet bent, is niemand.
Liefdesbrieven uit de wereldliteratuur (1994)


Je kunt zo’n brief van Multatuli natuurlijk gewoon overschrijven, maar als de ontvanger toevallig net iets gelezen heeft van de oude man – dit jaar precies tweehonderd jaar geleden geboren – wordt het niks met de liefde.

Gelukkig, er zijn cursussen liefdesbrieven schrijven. Die kunnen natuurlijk ook per mail worden verzonden, maar als je de online fora moet geloven worden die niet helemaal serieus genomen. Toch, papier is geen garantie voor liefde zoals blijkt uit een commentaar op Forum.scholieren.com: 'mijn ex [schreef] in haar vakantiekaartje dezelfde dingen die een familielid of buur ook zou schrijven (zoals "lekker weer, leuk stadje").' Wat had de ontvanger wel gewild? Iets als 'ik mis je' of 'ik heb zin je weer te zien', in elk geval iets met 'lieve-dingen-onzin'. Terecht natuurlijk.

Tips en voorbeelden


In de KB-collectie ontdekte ik maar twee gepubliceerde moderne cursussen liefdesbrieven schrijven, maar misschien kunt u er nog meer vinden? De meest recente is uit 2001: Chris Stikkers, Hier is mijn hart. Over het schrijven van liefdesbrieven. De andere is van 'Loesje' en heet Wanneer de liefde niet wil wijken. Dit boekje uit 1992 bevat 'een gratis kursus liefdesbrieven schrijven'.

Wat adviseert Chris Stikkers? Tot de 'benodigdheden' horen 'de zender en de ontvanger', 'tijd', 'vorm', 'onderwerpen', 'afwisseling', 'taalgebruik', 'de laatste zin' en 'de juiste maat'. Dat klinkt nog wat als een cursus taalvaardigheid uit de jaren tachtig – dat is omdat Stikkers vindt dat de schrijfvaardigheid vaak tekort schiet en laten we eerlijk zijn, die is er de laatste twintig jaar inderdaad niet beter op geworden: 'Vaak eindigen de pogingen om een brief te schrijven met een volle prullenmand en een leeg hoofd.'

Een kladje of een mailtje vol spelfouten is not done, zegt Stikkers: 'Het schrijven van een liefdesbrief is een serieuze zaak. Vergelijk het met het schrijven van een sollicitatiebrief.' Een liefdesbrief kan overigens een liefdesaffaire inluiden, maar ook later nog geschreven worden, om het drukke leven even op pauze te zetten en – verliefd, verloofd, gehuwd of samenwonend – over elkaar na te denken. En dan maar hopen dat de balans de goede kant uit slaat.

Email vol kussen

Voor liefdesbrieven, zegt Stikkers, bestaan geen vaste vormen; maar er zijn wel regels. Ik zou zeggen: het is geen dagboeknotitie (ik, ik, ik) en geen kaartje bij een bos bloemen. Een mail die het scherm vult met het woord 'kus' is een stap in de goede richting, als je weinig gedachten hebt om te verwoorden. De liefdesbrief hoeft niet te rijmen; wel moet de ontvanger het ding kunnen lezen en uitlezen zonder een hartverlamming te krijgen.

Eén op één


Je kunt gedichten of citaten aanhalen, maar als ze geen verband hebben met je situatie kan het lastig interpreteren worden. In dit hoofdstukje over zender en ontvanger zegt Stikkers verder niks over dit tweetal. Het lijkt mij duidelijk dat de liefdesbrief geen kettingbrief is, niet op een prikbord in de schoolgang of de supermarkt wordt gehangen en niet als advertentie in de krant moet verschijnen. Het is een één op één contact. Zo moet die ook geschreven worden. De geadresseerde is de hoofdpersoon, dus niet zeuren over exen, voetbal of een loonstop.

Tijd: je mag er lang over doen, er moet een aanleiding zijn, je moet ervan genieten de brief te schrijven. Kies, zegt Stikkers, voor een ernstige of een luchtige toon. Ik zou ook adviseren er geen pornografische tekeningen bij te maken. De liefdesbrief is geen tweet en geen selfie, laat staan een dickpic. Kortom, de liefdesbrief is een soort antiek.

Pictogrammen voor liefdeszaken


Vorm: de aanhef is belangrijk, de eerste zin moet een spanning creëren waardoor de aangeschrevene doorleest – Stikkers geeft als voorbeeld: 'Eeuwen geleden heb ik je voor het eerst ontmoet.' Zo'n zin is niet voor iedereen geschikt (voor mij bijvoorbeeld niet). Eigenlijk gaat dit hoofdstuk niet over vorm, maar over stijl, het middel om je sympathiek te maken bij de lezer. Kwetsbaar opstellen, om raad vragen, respect tonen adviseert Hier is mijn hart. Je moet je intenties tonen. De mooiste liefdesbrief vindt de auteur de eenregelige: 'Hier is mijn hart, doe er maar wat mee.'

Afwisseling


Het onderwerp van de brief: het kan gaan over de eerste ontmoeting ('onvergetelijk'), het uiterlijk van de aanbedene ('Vaak is over handen veel goeds te melden'), de eerste kus ('Maak duidelijk hoe puur dit geluk was, hoe uniek'), seks (je kunt schrijven over hunkering en geborgenheid), de volgende ontmoeting ('Dat maakt dat je de uren en de dagen die ertussen liggen telt'), wat de ander voor je betekent ('Bedenk dat ‘alles’ wel wat veel is.'). Je kunt feitelijk elk onderwerp kiezen als het maar iets is dat je samen hebt beleefd.

Afwisseling is van belang – niet alleen de positivo uithangen. De woordkeus moet bij je passen. Ritme en herhaling kunnen drama geven aan een brief. De laatste zin kan een uitnodiging zijn.

Pictogrammen voor verliefden

Het hele boekje probeert vanuit vrouwelijk en mannelijk perspectief te schrijven, maar meestal wordt besproken hoe je een vrouw het hof kunt maken (of je nu man of vrouw bent of genderneutraal): 'Haar haar waarvan je zou willen dat je het los kon zien, hangend over haar schouders, waar je met je handen doorheen zou willen gaan. Haar lokken die je stiekem even hebt aangeraakt toen je achter haar stond, waarvan je de geur opsnoof terwijl je je met een verontschuldiging over haar heen boog.' Een nogal ongemakkelijke intro naar een metoo-tje. De liefdesbrief mag geen seksuele intimidatie worden... Denk bij de brievenbus of bij het verzenden van je mail nog éven na.

De cursus van Loesje komt een volgende keer. Daarna: wat bakken beroemde schrijvers ervan?

Geen opmerkingen:

Een reactie posten