174. Bezoek uit Taiwan

Vandaag kwamen twee bezoekers van de nationale archieven van Taiwan met hun in Nederland werkzame vertaler naar de KB voor een werkbezoek. Samenwerking met instituten elders stond op hun programma.

Ik kon onze gasten nog flink wat handschriften en boeken tonen die getuigen van de relatie tussen Nederland en Taiwan. In de zeventiende eeuw was Taiwan, toen Formosa genoemd, een handelspost  voor de VOC. De handel werd echter beëindigd toen Fort Zeelandia in 1661 werd veroverd door Zheng Chenggong (Koxinga).

Fort Zeelandia (Taiwan)

De bloedige ondergang van de Nederlandse nederzetting heeft lang nageklonken in Nederlandstalige boeken. Eerst in pamfletten over de gebeurtenissen - met expliciete gravures van de onthoofdingen en kruisigingen - toen in dichtvorm en in historische en informatieve naslagwerken en vervolgens in toneelstukken en kinderboeken - en daarmee zijn we al in de negentiende eeuw aangeland.

Vervolgens worden papiersoorten nog naar Formosa genoemd, maar de relatie is er dan een die zich niet meer op het gruwelijke dan wel heldhaftige verleden richt, maar op een hedendaagse interesse, bijvoorbeeld door middel van reisgidsen en poëzievertalingen.

173. Een keuze uit de Collectie Koopman

Gisteren vond een van de colleges in de reeks MasterLanguage plaats in de KB. Twee weken geleden vertelde ik de studenten - met heel veel boeken en handschriften op tafel - iets over de verschillende fasen van de verzameling. Gisteren was het de buurt aan de Leidse professor Paul Smith. 

Paul Smith toont oude uitgaven met fabels en emblemen

Hij liet de studenten zien hoe vanaf halverwege de vijftiende eeuw fabels een zich snel ontwikkelende nieuwe vorm kregen, niet alleen inhoudelijk, maar ook typografisch, tot het genre van het embleemboek volgroeid was.

De studenten gaven daarna elk een korte presentatie waarin zij hun keuze voor een studieobject mochten toelichten of vragen konden opperen. Een van de studenten koos voor Kacerov van Martine Rassineux, François da Ros en Nathalie Grenier. Anderen dachten aan Apollinaire's Calligrammes, The Albertine Workout van de Canadese dichter Anne Carson of het gedicht Génie van Arthur Rimbaud in de uitgave van Gunnar Kaldewey. Elke student moet (minstens) éen uitgave kiezen voor een 'casus' en daar aan het einde van het semester een presentatie over geven.

172. Een boekenlegger anno 1965

Uit de werkmaterialen over de Collectie Koopman - een kast vol knipsels, archivalia, ongebruikte ex-libris, drukproeven en nog veel meer - komen onverwachte voorwerpen te voorschijn. 

Ik heb besloten dat woud van documenten eens flink uit te dunnen of te integreren in de collectie dan wel in het archief over de collectie. 

In een map prospectussen trof ik een rode leren boekenlegger aan, bedrukt in goud.

Boekenlegger 1965

Die is gemaakt ter gelegenheid van de promotie van Koopman op 1 december 1965. Hij promoveerde in Utrecht op Work and Effort over de reactie van de mens op lichamelijke inspanning.

Hij haalde daarmee diverse kranten, waarin de koppen zijn leeftijd benadrukten:

'DOCTORSTITEL VOOR 78-JARIGE' (De Tijd/Maasbode)
'PROMOTIE VAN 78-JARIGE' (Leeuwarder Courant)

'Hij verdedigde zijn dissertatie slagvaardig', schreef de laatste krant.

Voor de verzamelaar van boeken die hij was, heeft een van zijn gasten waarschijnlijk deze boekenlegger laten maken. Ik ben die niet eerder tegengekomen in de archivalia van de collectie.

171. Een luxe Wandelaar (Per le Nozze)

Voor het huwelijk van de dichter Martinus Nijhoff met Antoinette Wind liet vader Nijhoff gedichten van zijn zoon drukken bij de Haagse drukkerij Mouton en Co. De oplage was 50 exemplaren. De tekst werd gezet uit de Caslon. De titel: De Wandelaar. Verzen.

M. Nijhoff, De Wandelaar (1916)

Deze uitgave uit 1916 bevat melancholieke gedichten en werd aan het diner na de bruiloft gepresenteerd aan de gasten. Daarom staat er 'Per le nozze' in het colofon voorin: 'Bij het huwelijk'. Het boekje was eenvoudig gebonden in kartonnen platten.

'Polonaise' in M. Nijhoff, De Wandelaar (1916)

De rugtitel is gedrukt in zwart, maar daarvoor werd niet de Caslon-letter gebruikt. Het is een ander lettertype.

Rugtitel van M. Nijhoff, De Wandelaar (1916)

Vorige week werden exemplaren uit de nalatenschap van de familie aangeboden in een catalogus van Antiquariaat Fokas Holthuis. Daarbij waren twee gewone exemplaren en er werd een zogeheten 'luxe' exemplaar aangeboden. Dat zou een van de 6 exemplaren zijn die door vader Nijhoff bij een onbekende binderij in leer zijn gebonden. Dat zou heel goed kunnen. Vader Wouter Nijhoff (1866-1947) was uitgever aan het Lange Voorhout en zijn contacten met drukkers en binderijen waren hecht.

Waar de gewone editie is gebonden is niet bekend, maar de rugtitel van het luxe exemplaar is weliswaar anders gerangschikt dan die op de kartonnen exemplaren, maar de letter is identiek.

Luxe exemplaar van M. Nijhoff, De Wandelaar (1916)

De rugtitel lijkt te zijn gezet uit de Amstel Romein, corps 6. De in lengte verschillende armen van de E en F lijken in die richting te wijzen. Dat was een letter die door de Lettergieterij Amsterdam v/h Tetterode algemeen verspreid werd.

Inmiddels is dit luxe exemplaar onderdeel geworden van de KB-collectie.