In de New Yorker die gisteren arriveerde (May 27, 2024) staat een artikel over een app die je tekst en audio aanbiedt van boeken, maar dan in ingekorte vorm. De titel is natuurlijk "Abridged too Far", het is geschreven door Anthony Lane. Die app is Blinkist, een Berlijns bedrijf maakt het sinds 2013 toen voornamelijk zelfhulpboeken werden gekozen voor deze bewerking, zodat je, wachtend op je vliegtuig, kon lezen of horen wat de zeven punten zijn waarmee je je fabriek, start-up of ingeslapen winkel weer naar de top voert. De bedoeling, volgens de makers, is om elke dag iets nieuws te leren en om 'key ideas' in 15 minuten te begrijpen.
 |
| Webpagina 'Blinkist' (31 mei 2024) |
Intussen worden ook thrillers, romans en klassieke literatuur aangeboden als samenvatting, deels gemaakt door mensen, deels door computers. Daarbij vallen de auteur van het stuk een paar dingen op, waarvan de interessantste wel is dat de samenvattingen soms woorden bevatten die in het origineel helemaal niet voorkomen (en het zijn geen vertalingen, waarvoor dit natuurlijk vanzelfsprekend is). Zo wordt een karakter in een roman van Jan Austen 'romantisch' genoemd in positieve zin, terwijl dat woord maar één keer door Austen zelf wordt gebruikt en dan als negatief: een personage zegt van zichzelf dat zij juist niet romantisch is, als ze een verstandshuwelijk aangaat.
Dingen toevoegen terwijl je aan het samenvatten bent - het is een eigenaardige figuur.
Anthony Lane stipt ook de geschiedenis van het inkorten van literatuur aan en daarmee belanden we al gauw in een ver verleden. Van bijna alle romans en toneelstukken verschenen wel bewerkingen die hele passages weglieten, avonturen veranderden of stukken herschreven om onwelgevallige aspecten te verdoezelen (seks, geweld) of om het verhaal passend te maken voor de eigen tijd (door bijvoorbeeld Shakespeare flink in the korten) of om de tekst toegankelijk te maken voor een ander publiek dan waarvoor het geschreven werd, zoals avonturenromans die in kinderboeken veranderden.
 |
| Website Reader's Digest (31 mei 2024) |
En die praktijk is altijd doorgegaan, in de jaren vijftig en later bijvoorbeeld met het bekende Reader's Digest, dat ook in Nederland onder die titel verscheen, maar hier beter bekend is onder de titel Het beste. Het bestaat nog steeds.
Voor studenten zijn er nog de samenvattingen (en analyses) van romans, zodat je zelfs Oeroeg of Het bittere kruid niet helemaal van omslag tot omslag hoeft te lezen.
De fascinerende wereld van de samenvatting kent ook vele humoristische toepassingen. Lane noemt Monty Python's wedstrijd over Prousts A la recherche du temps perdu. In Nederland schiet dan natuurlijk meteen het gedichtje van Hendrik de Vries te binnen:
Gorter, Gorter!Gorter, Gorter!
'k Heb uw Meizang willen lezen
Maar begon al gauw te vrezen
Dat het, voor mijn dood, niet uit zou wezen.
Korter! Korter! Korter!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten