118. Een voorwaardelijke datering

Mijn collega's komen bij een controle van beschrijvingen soms onoplosbare en gelukkig ook oplosbare problemen tegen. Veel beschrijvingen van boeken in de catalogus zijn gebaseerd op oudere kaartcatalogi en daardoor ontbreken er vaak gegevens over bijzonderheden. 

Een van de boekjes die ze tegenkwamen is een klein bundeltje met gedichten van H.P. van den Aardweg, Voorwaardelijk afscheid. Het is verschenen bij uitgeversmaatschappij West-Friesland in Hoorn, maar wanneer?

H.P. van den Aardweg, Voorwaardelijk afscheid

Van de journalist, dichter en schrijver van proza Van den Aardweg (1899-1971) zijn veel titels te vinden in de catalogus. Hij schreef voor verschillende kranten en publiceerde romans over historische gebeurtenissen en over zijn tijd in Parijs. Maar dit bundeltje komt niet in de catalogi of bibliografieën voor, althans niet met een datum. Op boekwinkeltjes.nl heeft een handelaar een exemplaar gedateerd op circa 1930.

Dat is echter niet waarschijnlijk. Het KB-exemplaar heeft een opdracht in handschrift van de auteur aan de dichter Adriaan Roland Holst: 'In vereering voor de dichter A. Roland Holst' staat er, met daarbij een datering: 'Jan'44'. Januari 1944 dus. Maar is 1944 het jaar van uitgave?

H.P. van den Aardweg, Voorwaardelijk afscheid

De opdracht aan Roland Holst staat onder het 'Colophoon', dat voorin het boekje is afgedrukt. Daarin staat dat er vijftig gesigneerde exemplaren zijn gedrukt, gebonden door 'den Alkmaarschen binder Joh. Veeninga'. Maar voor de datering van de bundel is belangrijker dat er ook iets wordt gezegd over voorpublicaties van enkele gedichten: 'enkele verzen' waren namelijk 'reeds eerder in "De Gids" en in "De Nieuwe Gids" gepubliceerd'.

Dat blijkt te gaan om slechts twee van de vijftien gedichten. 'Stil nam de dood bezit' stond in het derde kwartaal-deel van De Gids in 1943 en het lange openingsgedicht 'De dienende' was in 1943 verschenen in De Nieuwe Gids, een tijdschrift dat al voor de oorlog een antisemitische en nationaalsocialistische signatuur had gekregen: Van den Aardwegs bijdrage was dus bepaald niet onbesmet. Als journalist speelde hij dubbelspel en na de oorlog mocht hij enkele jaren niet als journalist werken, al zou hij hebben voorkomen dat sommige collega's (zoals dichter/journalist Jan G. Hoekstra) in Duitse handen vielen (zie hierover bijvoorbeeld Nieuw Noordhollandsch Dagblad, 7 augustus 1946).

De Gids (1943)

Intussen kunnen we dankzij beide tijdschriftpublicaties het bundeltje gedichten dateren op winter 1943/1944, dus laat in 1943 of vroeg in 1944.

[Met dank aan mijn collega Angélique de Meijer]