133. Een boekbinder in New York

In januari was het Bibliography Week in New York (23-28 januari). Allerlei activiteiten in bibliotheken, antiquariaten en musea vinden dan plaats, onder andere een veiling in de Grolier Club. Daarvoor worden tentoonstellingscatalogi van de club speciaal gebonden. De Grolier Club vroeg ons of wij een binder wisten die Artists & Others zou kunnen binden in twee exemplaren: een voor de veiling en een voor de collectie van de club. Gezien het moderne karakter van het boek dat handelt over eenentwintigste-eeuwse bijzondere boeken moest het een moderne boekband worden, en voor de veiling ervan was het van belang met iets verrassends en voyants voor de dag te komen. De club honoreerde dit met een fiks bedrag.

Na enig overleg tussen onze boekbanddeskundige Rens Top en mij is gekozen voor een boekbinder die zijn sporen verdiend heeft met ongebruikelijke en vernieuwende oplossingen: Cor Aerssens (geboren 1949). Hij maakt vaak dozen of constructies die tegelijk dienst doen als boekband én als boekensteun of lessenaar. Nadat de KB het contact tussen boekbinder en Grolier Club was gelegd, was het verder aan hen om afspraken te maken.

Cor Aerssens, boekband voor Artists & Others (2016)

De opdracht kwam vrij laat, in november, en de boeken moesten op tijd voor de veiling arriveren, wat allemaal fantastisch gelukt is. 

De opdracht luidde:

‘Every year the Grolier Club holds a small auction at the close of its Annual Meeting in late January. This year we’d like to auction some specially-bound copies of Grolier Club publications produced in this past year, and even though Artists & Others is not strictly a Grolier Club publication, we’d like include it, if possible. I realize that this is very short notice, but I wonder if you could approach a talented local crafts-person about producing a binding in time for this event, which falls on January 26, 2017. We would like two bindings, similar but not necessarily identical (we leave that up to the binder). The copy destined for auction is time sensitive, since it must be in New York by January 26; the other, destined for the Grolier Club Library, can arrive at any reasonable time afterwards.'

Wat de band aanging, de binder werd geheel vrij gelaten: 

‘We always leave the treatment entirely up to the binder, but given the subject of the book, I think an artist with a contemporary/modernist/non-traditional approach would be best. Full leather isn't necessary; but a striking design (in whatever material) does best in the circus-like atmosphere of these auctions.’

Cor Aerssens, boekband voor Artists & Others (2016)

De eerste schetsen lieten niet meteen de driedimensionale aanpak zien:

Cor Aerssens, schets voor boekband voor Artists & Others (2016)

Na afloop van de veiling bleek dat de band een schot in de roos was:

'The auction on 26 January was a great success, and the woman who won the copy of Artists & Others is very pleased with your most interesting and unusual treatment. Thank you again for doing such a great job on such short notice!'

Het compliment aan de binder was volkomen terecht, zie de foto's van de exemplaren die hij tegelijk en op tijd afleverde.

132. Codex in Berkeley (7)

Codex 2017 werd afgesloten met een diner. Mijn tafelgenoten waren onder andere, van links naar rechts: boekkunstenaar Robbin Ami Silverberg (aan het woord), verzamelaar Jack Ginsburg, organisator Peter Koch, boekhandelaar en galeriehouder Susanne Padberg, directeur van het Center for Book Arts Alexander Campos en grafisch ontwerper Eileen Boxer.

131. Codex in Berkeley (6)

Annie Schlecter stuurde me haar foto van mij bij het boek Some Problems with Red. 

Blogger bij het rode boek (foto Annie Schlecter)

130. Codex in Berkeley (5)

Over de Nova Zembla-uitgave nog even dit: het rondgaan van bijzondere titels op een boekenbeurs zoals Codex neemt soms absurde proporties aan, zoals in het geval van Description true and perfect. Journal van Siân Bowen. Ik hoorde gisteren een prijs noemen van €30.000, maar Susanne Padberg laat weten dat de prijs wel iets gestegen is, maar ook weer niet zo krankzinnig: die is nu €14.000. 

[Noot, 14 februari: inmiddels is dit exemplaar verkocht aan een particuliere verzamelaar in Amerika.]

Toch, legendarische prijzen horen nu eenmaal bij boekenbeurzen, net als roddels, klachten en rampspoed. Zo hoorde ik dat de sympathieke Jamie Murphie van de Salvage Press op zijn eerste avond in San Francisco een bar binnenstapte en een biertje dronk en nog één en dat hij vervolgens om half vijf 's ochtends in het ziekenhuis bijkwam. Iemand heeft een drug (de naam is mij ontschoten) in zijn bier gedaan en waar hij gevonden is weet hij niet, maar hij was beroofd van geld en telefoon. Hij hield er gelukkig verder niets aan over. Een ander slachtoffer was Shirley Sharoff, die voor het eerst naar Codex kwam en op dinsdagvond een misstap maakte. Ze belandde in het ziekenhuis, niet met een gebroken heup, zoals werd gedacht, maar wel ernstig. Ze wordt er omringd door vrienden.

Eileen Boxer, Report US (2016)

Misschien wel het boek met de meeste impact op Codex 2017 was Report US van Eileen Boxer, een grafisch ontwerper die veel catalogi voor musea in New York ontwerpt. Dit is een voor haar bepaald ongebruikelijk project, waarvoor zij hulp kreeg van velen, onder andere van papiermaker en kunstenaar Robbin Ami Silverberg. Report US is een verslag van alle dagelijkse nieuwsfeiten waarbij een geweer werd gemeld, meestal vanwege moord of ongelukken.

Het is tegenwoordig in Amerika verboden een database bij te houden van alle dagelijkse schietpartijen - het woord 'report' verwijst niet alleen naar een verslag, maar ook naar het in de verte gehoorde geluid van een pistool. US slaat niet alleen op de USA, maar ook op 'ONS', en dat wil enerzijds zeggen: we hebben recht op een verslag en anderzijds: zolang de wapenwetten niet drastisch zijn veranderd, heeft iedereen bloed aan zijn handen.

Het zijn ongelooflijk incidenten. Eileen Boxer heeft ze verzameld per dag en per week. De dagelijkse rapportages zijn in oplage uitgegeven in een cassette: 31 delen voor de maand januari. Voor die maand zijn ze ook per week verzameld. Die uitgave in vier delen is gebonden uitgevoerd, slechts in een uniek exemplaar beschikbaar.

De band is bloedrood, de pagina's zijn melkwit, de schutbladen zijn door Robbin Ami Silverberg gemaakt en geven blijvend rode vlekken af op de vingers, waarmee de lezer vervolgens rode vingerafdrukken in het boek nalaat. De berichten zijn vaak korte samenvattingen van krantenartikelen:

18-year old Antwan Gordan and 27-year old Herbert Stubbins shot at people in Plant City then fled in a stolen car and were then persued by Tampa police at around 1:30 a.m.

en:

Milwaukee police say a 16-year-old boy was shot on Monday afternoon, January 5th while he was driving a stolen car.

Meer informatie: Eileen Boxer, www.report-us.org.

Codex 2017 is voorbij, maar het schieten gaat door.
Het maken van boeken ook.
Nooit eerder zag ik op Codex zoveel politieke protestuitgaven als dit jaar.

129. Codex in Berkeley (4)

Het symposiumgedeelte van Codex 2017 van dinsdag was curieus. Het begon met een zwart, diep somber historisch verhaal over hoe in Australië vanaf de achttiende eeuw tot en met diep in de twintigste eeuw meisjes in tehuizen werden geplaatst omdat ze anders 'moreel gevaar' zouden lopen. Ze werden daar behandeld als onverbeterlijke hoeren. Meestal alleen omdat hun ouders dood of doodarm waren. Oja, er was een boek verschenen over dit onderwerp, maar daar kregen we weinig van te zien - overigens een indrukwekkend boek waarin die verschrikkelijke geschiedenis op intrigerende wijze, zowel in tekst als in beeld, is verweven met Alice in Wonderland.

De laatste toespraak had een zodanig hoog egotistisch karakter - beste tentoonstelling ever, beste boek van mijzelf ooit, als ik er niet geweest was, nu ja, ondenkbaar! - dat mij niet helemaal duidelijk werd wat eigenlijk de verdienste was van de in China georganiseerde tentoonstelling over kunstenaarsboeken waarin de spreker kennelijk als enige een belangrijke rol speelde. Hij (Marshall Weber) gooide zichzelf niet weg, zoals dat heet, maar dat deed hij wel met de bladen van zijn toespraak tot blad vijf want toen bleek dat hij blad zes kwijt was. Er volgde een rare pauze waarin iemand zijn bladen weer van de grond moest oprapen en toen, enfin, toen ging het weer door en door. Het was een en al opschepperij en potsierlijkheid. Een mislukte 'performance'.

Codex 2017 in Craneway Pavillion

De tweede spreker echter was een verademing: Gaylord Schalinec. Ik kende hem van uiterst gewetensvol en deskundig gemaakte, maar enigszins traditionele kleurenhoutsneden. Maar hij was nu verzeild in een jarenlang project over de watervallen van Minnesota waarvoor hij deels abstracte, zeer vrije houtsneden in kleur maakt die niet alleen de historische context in beeld brengen, maar ook werkelijk kunstzinnig interessant zijn. Zijn droge humor zorgde voor extra begrip, bijvoorbeeld naar aanleiding van de praktische kanten van het vak: hij maakt sommige houtblokken van dun en bros hout, maar weet ze bijeen te houden met behulp van een substantie die vooral bij do-it-yourself autoreparaties wordt gebruikt, een huis-tuin-en-keukenproduct.

Op de boekenbeurs in Richmond kwam langzamerhand aan het licht dat er zeker vier bijzondere boeken te koop waren: Siân Bowen (over Nova Zembla), Didier Mutel (over mensenrechten), Veronika Schäpers (een boek waarin tekst is aangebracht door het papier met UV-licht te bestralen) en Sam Winston (over een kinderboek). Maar er waren er meer. Daarover morgen. Vandaag bekeek ik weer veel (eigen)aardige boeken, sommige zijn vooral om de typografie boeiend. De succesvolle Russell Maret toonde een boek over de kleur rood (zijn vrouw Annie Schlecter fotografeerde iedereen die het bekeek) en een boek over ornamenten.

Veronika Schäpers 

Russell Maret en Annie Schlechter 

Aan het einde van de dag was ik van tafel 161 gevorderd tot tafel 100, waar op dat moment de conservator van de Library of Congress, Mark Dimunation, een boek van Robbin Ami Silverberg aanschafte, een boek over lezen en bibliotheken in New York. De avond eindigde feestelijk in restaurant Chez Panisse.

Robbin Ami Silverberg en Mark Diminution

128. Codex in Berkeley (3)

Op dinsdag 6 februari bestond het symposium van Codex 2017 uit drie toespraken van een drukker/kunstenaar (Johannes Strugalla), een academica (Betty Bright) en een Chinese grafisch ontwerper (met zijn vertaler) (Lu Jingren). Bright bestudeert de keerpunten in de geschiedenis van het drukken en heeft nu de periode vanaf 1980 in het vizier. Lu Jingren liet zien hoe de basisvormen van het boek uit het verleden in China nog steeds springlevend zijn - de boekrol, de harmonica, de boekendoos - en hoe deze de westerse boekvorm kunnen inspireren. Vervolgens verplaatste het gezelschap zich van Berkeley naar de boekenbeurs in Richmond. Het weer was grijs, met windvlagen en zware buien.

Uitzicht uit de Craneway Pavillion

Het meest bijzondere boek dat ik vandaag zag - terwijl ik de tafels 161 tot en met 104 passeerde - was het nieuwe boek van Sam Winston, A Child of Books. Het is een boek waarvoor hij samenwerkte met een kinderboekenillustrator, Oliver Jeffers, en dat nu door allerlei uitgevers wordt vertaald uitgegeven. Dat is een flinke klus, want Sams werk bestaat uit digitaal bewerkte stukken tekst, zoals vaak, en ook die moeten allemaal met behulp van een door hem geleverd programma worden 'vertaald'.

Sam Winston, Oliver Jeffers, A Child of Books

De teksten zijn gebaseerd op klassieke kinderboeken, de hoofdpersoon is een meisje dat over een zee van woorden in haar eigen boek arriveert.

Zoals dat gaat op Codex wordt tijdens de boekenbeurs een 'buzz' gehoord van boeken die favoriet zijn bij verzamelaars en curatoren. Vandaag hoorde ik dat dit een boek was dat werd  aangeboden aan een tafel waar ik nog niet geweest was. Het gaat om een boek over Nova Zembla, namelijk Description true and perfect. Journal van Siân Bowen. Er zou nog maar een exemplaar beschikbaar zijn van de vijf, want de andere waren bijvoorbeeld aangeschaft door de New York Public Library. Gelukkig ook de Koninklijke Bibliotheek, dus dit boek hoef ik niet meer na te jagen op Codex 2017, wat maar goed is ook, want de prijs voor dit laatste exemplaar is nota bene $30.000. Dat is vele malen meer dan ik er voor de KB voor heb moeten neertellen!

Aan het einde van de dag reed Gerald Cloud de Franse kunstenaar Didier Mutel en de Duitse boekkunstenaar Veronika Schäpers en mij naar zijn appartement in San Francisco waar we een tijdelijke tentoonstelling konden zien van Didiers werk. Gerald wil een boek over Didiers werk gaan maken en vroeg mijn medewerking daarvoor. Dat zegde ik natuurlijk graag toe. (Zie voor meer informatie over Mutel het boek Artists & Others.)

Impressie van de tentoonstelling bij Gerald Cloud,6 februari 2016

127. Codex in Berkeley (2)

Vandaag de eerste beursdag van codex 2017 in Richmond. Mischien 225 deelnemers, maar 212 tafels, en deze keer ben ik helemaal achteraan begonnen om rij voor rij naar voren te werken, langs leveranciers van leer of sierpapier, en boekwinkels c.q. uitgevers van boekhistorische publicaties zoals Oak Knoll, naar uitgevers, drukkers en kunstenaars. De eerste in die laatste categorie was van dichteres en kunstenaar Sarah Plimpton die haar eigen gedichten drukt en van illustraties in verschillende technieken (houtsnede, ets) uitgeeft. Een dichteres over wie John Ashbery aardige woorden schreef. Haar uitgave Storms, met blauwe houtsneden ('jig saw woodcuts') maakte de meeste indruk. Ze vertelde dat dit de eerste keer van haar leven was dat zij op een dergelijke boekenbeurs stond, ver voorbij de pensioenleeftijd. Ze is van 1936.

Sarah Plimpton, Storms (2011)

Aan de tafels erna zag ik enkele boeken waarover ik ga nadenken, maar ook boeken waarin je trends van de laatste jaren, die ook in Nederland te zien zijn, kunt volgen. Boeken met op diagrammen gebaseerde illustraties, boeken gebonden in dikke houten platten (bijvoorbeeld walnoot, omdat de houtsneden in het boek ook uit walnoothout zijn gesneden), boeken met op gigantisch formaat afgedrukte foto's, protestuitgaven tegen de Amerikaanse verkiezingscampagnes en de verrechtsing van de politieke arena. Een andere trend is nog steeds: boeken er anders laten uitzien, soms door de vorm opzettelijk te verminken en een knik mee te geven, zoals het 'sculptural book' van Ana Paola Cordero, Lightweight. 

Een van de boekkunstenaars die af en toe van richting veranderen, door bijvoorbeeld eens met heel andere mensen te gaan samenwerken is Claire Illouz. De tekst in een van haar nieuwste boeken is van Marsha Pomerantz, They run (2016), een gedicht over vluchtelingen dat enkele jaren geleden werd geschreven, maar nu pas kon worden geïllustreerd.

Claire Illouz enMarscha Pomerantz,
They run (2016)

They run heeft de tekst behandeld als nieuwsberichten die tegenwoordig onder in beeld komen bij televisieprogramma's: de dichtregels zijn zo weergegeven als actualiteiten. Tegelijk zijn de regels, op verzoek van de dichter, op ongemakkelijke punten afgebroken, alsof ze worden uitgesproken door personen die buiten adem zijn van het rennen, van het vluchten. Ze zijn negatief gedrukt in een zwart vlak. Eigenlijk een vrij eenvoudig boek, maar heel doelmatig, consequent, met op elke pagina enkele paralel lopende lijnen met tekst onder de etsen. Goed gedaan.

126. Codex in Berkeley (1)

Gistermiddag aangekomen in San Francisco - dat wil zeggen zaterdag 4 februari, circa twaalf uur plaatselijke tijd - in Nederland was het ongeveer negen uur 's avonds, kon ik vrijwel aansluitend naar een eerste bijeenkomst in het kader van de vandaag beginnende boekenbeurs Codex (met een daaraan gekoppeld symposium in de ochtend van maandag en dinsdag). Het is de zesde keer dat dit evenement plaatsvindt en de organisatie, opgezet door drukker Peter Koch en papierrestaurator Susan Filter. Zij worden al jaren bijgestaan door een bestuur van drukkers, verzamelaars en curatoren en de activiteiten groeien in omvang, maar zeker ook in verscheidenheid. 

Codex 2017 poster

Behalve het tweejaarlijkse symposium met een grote beurs voor drukkers, kunstenaars en uitgevers die nieuwe bijzondere boeken maken zijn er inmiddels enkele boeken en pamfletten uitgegeven, er zijn beurzen en tentoonstellingen gehouden in Mexico (hier maar zo'n vier uur rijden vandaan) en Australië. Speciale aandacht deze keer is er voor kunstenaars uit de ring rond de Stille Oceaan en met name uit China, Japan en Korea. Het symposium is in Berkeley, de beurs in een oude fabriekshal aan het water van de baai in Richmond, vlakbij. 

Craneway Pavilion, Richmond

Sinds de derde Codex in 2009 ben ik steeds teruggekomen om boeken te zien en te kopen, maar vooral om met veel mensen te praten en me te oriënteren op wat er momenteel internationaal op het snijpunt van drukkunst, boekkunst, typografie, grafisch ontwerp, wordt gemaakt,. Daarbij ligt de nadruk vaak op Amerika, maar er zijn inmiddels vele andere landen vertegenwoordigd. Begon men in 2007 met 120 deelnemers, nu, hoor ik, zijn er 225. Dat betekent 225 tafels om langs te lopen. Dat is veel werk, maar erg inspirerend.

Peter Koch in zijn studio

De avond voorafgaand aan de opening van de beurs, hielden Peter en Susan in het drukkersatelier van Peter een kennismakingsavond voor de deelnemers uit China, Japan en Korea, met anderen die betrokken zijn bij een mogelijke nieuwe onderneming van Codex, een tentoonstelling van topstukken uit de boeken die de afgelopen jaren te zien waren op de beurzen en die zijn aangekocht door Robert Trujillo voor de collectie van Stanford University. Die tentoonstelling gaat in 2018 naar Mexico, en de organisatoren hopen dat die kan doorreizen naar Europa. Een kostbare onderneming, die alleen door samenwerking tot een goed einde kan worden gebracht. Peter sprak over de mogelijkheden en ging zijn verlanglijstje af.

Drukwerk aan de muur van Peter Kochs studio

Daarna was er nog een diner bij Peter en Susan thuis, met ondere andere de contacten uit Australië (waar deze zomer een symposium en beurs worden georganiseerd) en Mexico, maar ook bijvoorbeeld de ontwerper van de symposium-uitgaven, de sympathieke David Jury.

Zowel in de studio als bij hen thuis lag het boek Artists & Others, waarin een tiental deelnemers van Codex, die met een Franse connectie althans, te vinden zijn. Susan zei me dat Peter al maanden over dat boek praat en dat geen ander boek hem te laatste jaren zo geïnspireerd heeft. Dat is prettig om te horen als de klok in huis ongeveer tien uur 's avonds aangeeft, terwijl het voor je gevoel -vanwege het tijdsverschil - al acht uur in de morgen is. Een lange dag als opmaat naar een interessant evenement.