218. Aktiegroep Nieuwmarkt

Een aantal zeldzame tijdschriften rond de aanleg van de Amsterdamse metro, de afbraak van panden rond de Nieuwmarkt en de krakersbeweging die zich daar vestigde is aan de collectie van de KB toegevoegd.

Zulke vaak gestencilde tijdschriften maken al lang deel uit van onze collectie, zoals Nieuwsmarkt dat in 1971 en 1972 berichten over de ontwikkelingen rond de Nieuwmarkt naar buiten bracht, onder andere over huisuitzettingen en protesten daartegen.

Vaak zijn die puur informatief of provocatief. Maar vooral de affiches tonen dat er kunstenaars bij de lokale politiek actief waren. 

Een van die posters plaatste mij aanvankelijk voor het raadsel: wie heeft dit affiche (296x210 mm) gemaakt en wanneer precies?

Bert Griepink, Bloemlezing (1971)

Op de poster is een roos getekend, met een doornige steel en bladeren die bestaan uit papieren rapporten met - van buiten naar binnen - de opschriften 'Publieke werken', 'Afd. Tunnelbouw', 'Bestuurskontakten', 'Stadsontwikkeling', 'Ontruiming', 'Deportatieplan' en - helemaal in het midden -  'Metro'.

Er hangt een kaartje aan met de tekst van de afzender: 'Voor de openbaarheid', was getekend: 'Aktiegroep Nieuwmarkt'.

Bovenaan staat dat dit een bloemlezing is en wel 'uit inbeslaggenomen gemeentelijke documenten over de Nieuwmarkt'.

Inbeslagname is meestal voorbehouden aan de overheid, maar rond de Nieuwmarkt was een democratische strijd in het leven geroepen en dan is pikken van de overheid een synoniem voor 'inbeslagname'. Er was een soort uitwisseling ontstaan tussen krakers en ambtenaren, waardoor informatie over en weer stroomde.

Rechtsonder dit 'boeket' staat een naam: 'Bert Gr.' Zoekend in de documenten over de Nieuwmarkt kwam ik al gauw de naam van kunstenaar Bert Griepink tegen, die  desgevraagd per mail kon bevestigen dat hij inderdaad de tekenaar is:

'Hoewel er veel door de AktieGroepNieuwmarkt in offset werd gepubliceerd, is deze prent gestencild als ik mij goed herinner.'

Dat klopt helemaal. Over de documenten schreef hij:  

'De gemeentelijke documenten waarvan in de afbeelding sprake is werden "gelekt" door sympathiserende ambtenaren van de Gemeente Dienst Publieke Werken.'

Daarmee kon ik verder zoeken naar het jaartal - '1973 of 1974' schatte Griepink.

Nieuwsmarkt, 39 (4 december 1971)

Ik dacht aanvankelijk dat het tijdschrift Nieuwsmarkt een antwoord verstrekte. Daarin werden eind 1971 de documenten die de actievoerders in handen kregen gepubliceerd en daarmee zou de datum van deze 'Bloemlezing' op 1971 uitkomen, maar dit was maar een van de vele gevallen van ontvreemde overheidspapieren.

Het blijkt om een andere inbraak te gaan waarover De Volkskrant berichtte op 6 augustus 1974.

De Volkskrant, 6 augustus 1974

Ik laat ook de achterkant van het stencil zien, vanwege de rare blauwe vlekken die op de voorzijde zichtbaar zijn. Iemand heeft met viltstift nummeringen aangebracht - vermoedelijk slaan die op de door een verzamelaar bijeengebrachte afleveringen van een krakersblaadje.

Bert Griepink, Bloemlezing (1971)

[Met dank aan Bert Griepink, voor zijn toestemming om de afbeelding te gebruiken en zijn mail te citeren.]

Naschrift, 30 juni 2020

De dateringen in bovenstaand blog waren onjuist en de tekst is gewijzigd op basis van gegevens van Tjebbe van Tijen, destijds (namelijk 1973 tot 1900) conservator van de afdeling Documentatie Moderne Sociale Bewegingen bij de universiteitsbibliotheek van Amsterdam (mail van TvT, 28 juni 2020). Hij schreef mij over de actie:

"Het plan van de uitgave van gebundelde 'publiek te maken documenten' werd afgeblazen omdat wij (Aktiegroep Nieuwmarkt) een inval vreesden van politie. Bert Griepink had al wel het verzoek gekregen om de omslag te tekenen... die is ook vermenigvuldigt herinner ik mij... 

Ergens vaag in mijn geheugen is een bijeenkomst in ons actiecentrum De Smederij waar de documenten in te zien waren..."

[Met dank aan Tjebbe van Tijen voor deze informatie.]