Aan het begin van de Covid-19-pandemie schoten sommige boeken naar de top van de bestsellerlijst. Albert Camus' De pest was waarschijnlijk niet eerder zo'n hit als begin 2020, maar cijfers heb ik niet, het boek is eigenlijk in Nederlandse vertaling aldoor verkrijgbaar geweest sinds de eerste druk ervan in 1948 bij De Bezige Bij verscheen. Die vertaling door Willy Corsari beleefde sindsdien 25 drukken en werd in 1992 vervangen door een nieuwe vertaling door Jan Pieter van der Sterre. Intussen werd de oudere vertaling in omnibussen nog steeds herdrukt. De nieuwere vertaling haalde intussen minstens 11 herdrukken (en daarnaast nog edities als luister- en e-boek) en de editie uit 2019 werd na de uitbraak begin vorig jaar in razend tempo door meer dan tachtig openbare bibliotheken aangeschaft, waarbij die in de grotere steden vijf en meer exemplaren in huis kregen.
 |
| Judith Rothchild, Mark Lintott, Les Rats [tekst van Albert Camus] (2020): omslag [Foto en copyright: Éditions Verdigris] |
In Frankrijk, waar het boek in 1947 voor het eerst verscheen was het voor kunstenaars en drukkers een ideaal uitgangspunt voor een actueel boek. In de buurt van Montpellier, in Octon namelijk, werkten de Amerikaanse kunstenares Judith Rothchild en de Engelse drukker Mark Lintott samen aan het boek Les Rats. De tekst is een fragment uit La Peste (eerste Franse uitgave 1947). In de roman worden steeds meer stervende, bebloede of dode ratten aangetroffen en bij het afval gegooid - [lees hier een fragment uit de vertaling door Jan Pieter van der Sterre]. Het is het begin van een pestuitbraak en de stad gaat in quarantaine.
De fragmenten die Rothchild en Lintott hebben gekozen komen uit het eerste hoofdstuk, als de ratten eerst alleen en later in groepen uit de riolen kruipen.
De rattenbestrijding kreeg de opdracht elke ochtend vroeg de dode ratten te verzamelen.
En dan komen er steeds meer, uiteindelijk zijn achtduizend dode ratten verzameld.
's Nachts was in gangen en steegjes duidelijk het zachte gepiep van hun doodsstrijd te horen. 's Ochtends lagen ze in de voorsteden gewoon in de straatgoten, met een bloemetje van bloed op hun spitse snuit, sommige opgezwollen en in staat van ontbinding, andere stijf en met hun snor nog omhoog.
Dan zal snel het eerste menselijke slachtoffer vallen.
De uitgave van Éditions Verdigris - de uitgeverij van Rothchild en Lintott - verbeeldt de oneindig lijkende optocht van stervende ratten niet alleen in beeld, maar ook in vorm. De leporello meet in uitgevouwen toestand bijna vier meter en toont 22 ratten.
 |
| Judith Rothchild, Mark Lintott, Les Rats [tekst van Albert Camus] (2020) |
Rothchild maakt meestal mezzotinten, maar voor deze uitgave maakte ze linosneden.
 |
| Judith Rothchild, Mark Lintott, Les Rats [tekst van Albert Camus] (2020) [Foto en copyright: Éditions Verdigris] |
Terwijl het tweetal in de studio en de zetterij/drukkerij aan het boek werkten, vonden ze in de kelder een gemummificeerde rat. Normaal gesproken een onprettige verrassing, maar nu had Rothchild een nieuw model en ze beeldde het dier op het binnenomslag af in linosnede. Ze maakte er ook een mezzotint van, maar die is alleen toegevoegd aan de zes luxe exemplaren.
 |
| Judith Rothchild, Mark Lintott, Les Rats [tekst van Albert Camus] (2020): binnenomslag met rechts uitgevouwen deel leporello |
In het colofon is de rat opnieuw afgebeeld: het colofon neemt de vorm aan van een rat, maar er is ook een rat in reliëf afgedrukt. Het exemplaar van de KB is genummerd 8/28.
 |
| Judith Rothchild, Mark Lintott, Les Rats [tekst van Albert Camus] (2020): colofon [Foto en copyright: Éditions Verdigris] |
Het reliëf is bijvoorbeeld te zien bij de oren van het dier en het begin van de rug.
 |
| Judith Rothchild, Mark Lintott, Les Rats [tekst van Albert Camus] (2020): detail van colofon |
Bij het KB-exemplaar is een model voor de uitgave toegevoegd, in kleiner formaat dan het boek, met de ratten in potlood getekend, zonder tekst.
Het is geen toeval dat zoveel lezers naar De pest van Camus grepen en dat kunstenaars en drukkers de roman als uitgangspunt namen voor nieuwe uitgaven. In de roman fungeren de ratten als zichtbare aankondigingen van de ziekte. Ze rennen de riolen uit om te ontsnappen aan de pest, maar verspreiden die daardoor onder de bevolking. Bij Covid-19 konden we geen ratten zien lopen, de ziekte verspreidde zich zonder zichtbare voortekenen. We streden tegen een onzichtbare vijand en dat is een lastig vol te houden strijd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten