Bij boekkunstprojecten worden boeken vaak gesloten getoond, zoals bij Anouk Kruithof (zie blog 303: Boekkunst met gesloten boeken: Anouk Kruithof). Vaak ook gaat het bij dit soort projecten over ordening. Het boek staat niet op zichzelf, maar maakt onderdeel uit van stapels, planken, kasten of een bibliotheek.
 |
| Uitzicht bij Museum Voorlinden [Foto PvC, 2021] |
In Museum Voorlinden zag ik enige tijd geleden een tweede voorbeeld, ook een kunstwerk uit de eigen collectie, namelijk Aurélien Froment's werk 'De l'île à helice à Ellis Island' uit 2007. De titel betekent iets als 'Van Helix Island naar Ellis Island'.
Ging het bij Kruithof bewust om een steeds wisselende ordening, een andere opstapeling, zij het dat bepaalde regels (kleur, geen rugtitels zichtbaar) in acht worden genomen, bij Froment is de volgorde van de boeken volstrekt niet willekeurig en daarmee onveranderlijk vastgelegd.
 |
| Aurélien Froment, 'De l'île à helice à Ellis Island' (2007) [© Aurélien Froment] [Foto: PvC] [Geplaatst met toestemming van de kunstenaar] |
Aan de muur van het museum is een boekenkastje gemonteerd: het is eigenlijk maar één plank met boeken. De boeken zijn niet gesorteerd op auteursnaam, onderwerp of kleur, maar op titel. De ordening is echter niet alfabetisch, en toch systematisch. Elke titel eindigt met een woord dat aan het begin van de titel van het volgende boek voorkomt. Op een ontspannen manier dus. En min of meer, want er zijn boeken in verschillende talen: Engels en Frans.
 |
| Aurélien Froment, 'De l'île à helice à Ellis Island' (2007) [© Aurélien Froment] [Foto: PvC] [Geplaatst met toestemming van de kunstenaar] |
Het begin van de keten gaat als volgt:
Island of Silence. Dans le silence des glaces. La Glace à 2 faces. Les Faces du soleil. Soleils brilliants de la jeunesse. La Jeunesse est un art. Art et mémoire. Mémoires du futur. Votre future dévoilé par les cartes.
We stappen van literatuur (Oscar Wilde) naar ontspanningslectuur (science fiction), naar filosofie, naar een boek over tarotkaarten of over politieke geschiedenis. Alleen het eerste boek is Engelstalig. De rest is Frans of vertaald in het Frans.
Intussen is de keten er een van associaties. Van stilte naar ijs. Van gezicht naar zon. Van jeugd naar kunst en geheugen en herinnering.
Wordt er een verhaal verteld, of vertellen we onszelf een verhaal door de gaten op te vullen met eigen ervaringen?
 |
| Aurélien Froment, 'De l'île à helice à Ellis Island' (2007) [© Aurélien Froment] [Foto's: PvC] [Geplaatst met toestemming van de kunstenaar] |
Sommige titels staan dwars op de rug, maar de meeste titels staan verticaal van beneden naar boven. Dat is de Franse wijze van rugbetitelingen. Het eerste boek is Engelstalig (verderop staan nog drie Engelse boeken) en daar loopt de titel van boven naar beneden. Dat betekent dat de lezer meteen na het eerste boek het hoofd moet omdraaien om de volgende titels te lezen. En voor de horizontaal geplaatste titels dus ook weer. Het lezen van rugtitels is niet gewoon het lezen van tekst.
Une Carte n'est pas le territoire. Le Territoire humain. Humains de nulle part. Nulle part dans le monde. Le Monde de Non-A/Les Joueurs de Non-A, A la poursuite du trésor. Le Trésor dans la forêt. Forêt, racines, labyrinthe. La Labyrinthe de miroirs. Les Miroirs de l'esprit. De l'esprit des choses. La Chose des profondeurs. Les Profondeurs de la terre. Terre et fondation. The Foundation of the German Empire. L'Empire du milieu. Le Milieu du siècle. Le Siècle de l'éternelle été. L'Eté avant la nuit.
Meestal springen we van het ene belangrijke titelwoord naar het andere, maar soms hapert dat even en zit de schakel alleen in de letter 'A'.
 |
| Aurélien Froment, 'De l'île à helice à Ellis Island' (2007) [© Aurélien Froment] [Foto's: PvC] [Geplaatst met toestemming van de kunstenaar] |
De aaneenschakeling van titels suggereert het soort logica dat een volgorde van lezen kan inhouden. Alsof we strikt lezen volgens een programma, waarbij elk boek dat we lezen logisch volgt op het vorige boek dat we gelezen hebben - maar zo lezen wij meestal niet, eigenlijk nooit, als we alle tussendoortjes meerekenen: mails, boodschappenbriefjes, kassabonnen, menu's, kledingetiketten, aanmaningen, reclameteksten, opschriften boven een entree, bijschriften bij krantenfoto's, apps, gebruiksaanwijzingen, verkeersborden... We lezen bijna de hele dag door en schakelen allerlei soorten teksten aan elkaar. Als we alleen boeken zouden lezen, zou het anders zijn. Maar ook de boeken die we onthouden beïnvloeden elkaar niet chronologisch. Plotseling kunnen verbanden ontstaan tussen het boek dat we nu lezen en een boek dat we tien jaar geleden lazen, ongeacht alles wat we daartussen lazen.
Nuits des temps. Temps zéro. Du zéro à l'infini. L'infini turbulant. A Turbulant Time. The Time Machine. Le Machine à differences. Difference and repetition. La Répétition des scénarios de vie. Vie éternelle. L'Eternelle histoire. Histoire de l'utopie. L'Utopie haut lieu d'inconscient. L'Inconscience et ses lettres. Lettres adressées à Alice et à quelques autres. L'Autre île.
Met de laatste titel sluiten we weer aan op de eerste. De boeken vormen een kring van gedachten, die eindigt met: leven, eeuwigheid, geschiedenis, utopie, het onderbewuste, brieven, anderen en eiland.
Wiens boekenplank is dit eigenlijk? De kunstenaar is Frans, hij werd in 1976 geboren in Angers en studeerde aan de kunstacademies van Rennes en Nantes. Zijn werk gaat, in allerlei verschillende media, over het vertellen van verhalen.
Maar kunnen we zomaar aannemen dat dit zijn boeken zijn? Het zou wel verklaren waarom er zoveel Franse vertalingen bij zijn en maar vier Engelstalige boeken. Eigenaardig is dan nog dat er een Engelstalig boek bij is dat een vertaling is uit het Frans van Gilles Deleuze. Dat werk zou een Fransman dan toch eerder in het Frans lezen.
De vermenging van Frans en Engels heeft dus iets willekeurigs, alsof de boeken bij elkaar gezocht zijn, misschien in Frankrijk, misschien op een boekenmarkt, met alleen de titelwoorden als doel. En zo is het, zoals Aurélien Froment mij schreef: 'They were selected and purchased for their titles - but it happens that I had already some of them on my shelves'.
[De afbeeldingen van het kunstwerk zijn met uitdrukkelijke toestemming van de auteur geplaatst in dit blog. Overname niet toegestaan.]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten