vrijdag 17 juni 2016

108. Video-verslag van Curator's Talk over Artists & Others

Een videoverslag van mijn praatje voor de leden (en aanhang) van de Grolier Club over de tentoonstelling Artists & Others is online op de website van de club.

Het verslag is te vinden via deze link.


107. Video-verslag opening Artists & Others

Het videoverslag van de round table na de opening van de tentoonstelling van de Koninklijke Bibliotheek over de Collectie Koopman, Artists & Others, is nu online op de site van de Grolier Club.

Voor een kort verslag ervan, zie mijn blog 104: Artists' Books Round Table.

De video is via deze link te vinden.



106. Vroege kunstenaarsboek-technieken in steen: Nimrud

Tijdens mijn verblijf in New York voor de Grolier Club/Koopman-tentoonstelling Artists & Others bezocht ik vandaag het Brooklyn Museum, een gigantisch gebouw met rijke verzamelingen die - in tegenstelling tot de zustermusea in Manhattan - een grote rust uitstralen.

De collectie is rijk aan grafmonumenten en papyri uit Egypte en beelden uit Assyrië. Hoe mijn blik door de tentoonstelling van hedendaagse kunstenaarsboeken gestuurd werd, merkte ik aan mijn eigen reactie op enkele wandversieringen uit het paleis van Assurnasirpal II.


Reliëf uit het paleis van Assurnasirpal II (Brooklyn Museum)
Deze koning van het Assyrische rijk regeerde van circa 883 tot 859 voor Christus. Hij liet in de stad Nimrud een paleis bouwen met manshoge reliëfs met afbeeldingen en hoogdravende teksten.

Het bijzondere is dat de teksten niet netjes naast de afbeeldingen staan, zoals op veel Egyptische stèles, maar er dwars doorheen zijn gebeiteld.

Zo is er een reliëf van een 'Eagle-Headed Genie Between Two Sacred Trees' (ik volg even de bijschriften van het Brooklyn Museum) waarbij de tekst over de volle breedte door de figuren loopt.


Reliëf uit het paleis van Assurnasirpal II (Brooklyn Museum)
Het is het type eenheid van tekst en afbeelding die een lezer/kijker van kunstenaarsboeken vaak kan ervaren, en die voor de meeste hedendaagse lezers verrassend, lastig of enigmatisch is. In de meeste boeken hebben tekst en beeld elk hun eigen terrein. In kunstenaarsboeken vaak echter niet. En in deze reliëfs zien we hetzelfde: een visuele, symbolische boodschap die niet is gescheiden van de tekstuele en er een eenheid mee vormt. 

woensdag 15 juni 2016

105. Een bliksemontmoeting met Leonardo DiCaprio

Terwijl in The Grolier Club de tentoonstelling Artists & Others (kunstenaarsboeken uit de Collectie Koopman) werd ingericht, moest onze KB-medewerker Imke Neels elders in New York een handschrift in een vitrine leggen: het levensverhaal van Constantijn Huygens.

Hij refereert daarin aan de schilderijen van een coming man, namelijk de schilder Rembrandt van Rijn.



Rembrandt, 'Judas returning the 30 pieces of silver'
Het schilderij was niet eerder zo te zien. Schetsen, etsen van bijbelse scenes, en andere taferelen begeleidden het schilderij dat zich nog steeds in een Engelse 'private collection' bevindt en nu voor het eerst de reis naar Amerika maakte.

KB-handschrift met het levensverhaal van Huygens
Het KB-handschrift is een vroege getuigenis van het werk van Rembrandt en noemt dit schilderij expliciet. Het ligt in een kleine vitrine bij de ingang van de zaal. Terwijl mijn collega werkte aan de steunen voor het handschrift, werd haar gezegd dat een VIP even een kijkje kwam nemen. De bruikleenvoorwaarden van de KB zijn echter streng, en zo lang de vitrines open zijn, mogen er geen buitenstaanders bij. Er werd even heen en weer gepraat. De VIP zou toch echt nú de zaal binnen komen; mijn collega moest dan toch weten wie het was; dat konden ze zo niet zeggen, maar uiteindelijk kreeg ze te horen dat het de filmster Leonardo DiCaprio was.

Kort daarna, stapte hij de zaal binnen - de deur was schuin achter haar - stiefelde af op het schilderij, keek er een tijdje naar en liep toen zonder een blik op haar te slaan weer terug de zaal uit, vlak langs haar.


De weg van Leonardo DiCaprio langs Huygens naar Rembrandt
De zaal is maar enkele meters diep en de weg die DiCaprio aflegde van en naar het schilderij liep vlak langs het door hem totaal genegeerde handschrift - én mijn collega Imke, die toch maar enkele minuten in één ruimte heeft doorgebracht met een 'celebrity'.

De weg van Leonardo DiCaprio langs Huygens naar Rembrandt
[Foto's: Ton Leenhouts]

vrijdag 10 juni 2016

104. Artists' Book Round Table: Books Crossing Borders 1: The Changing Identity of the Artist's Book

In de vroege avond van 2 juni - vorige week donderdag - vond de eerste van twee discussies plaats die rond de Koopman-tentoonstelling in New York zijn georganiseerd. In de Grolier Club - waar de tentoonstelling Artists & Others. The Imaginative French Book in the 21st Century nu te zien is tot eind juli - kwamen ruim 70 geïnteresseerden af op deze Round Table.


The Grolier Club, 2 juni 2016: Books Crossing Borders 1
De titel was Books Crossing Borders 1: The Changing Identity of the Artist's Book. Het gesprek werd geleid door Ruth Rogers, curator van Wellesley College. Zij geeft colleges over handschriften en gedrukte werken, vooral in verband met de relatie tussen tekst en beeld en met name bij moderne kunstenaarsboeken. De Clapp Library waaraan zij is verbonden beheert meer dan 40,000 objecten. Ruth Rogers was de samensteller van de recente tentoonstelling in Lesley University College of Art and Design (maart-april 2016): Reading with the Senses. De catalogus is een aanrader. 





Panel van links naar rechts: Matthew Tyson, Shirley Sharoff, Didier Mutel, Pierre Walusinski en Ruth Rogers
Van alle leden van het panel waren boeken in de tentoonstelling vertegenwoordigd. De Amerikaanse kunstenares Shirley Sharoff, die in de jaren zestig verhuisde naar Parijs en tegenwoordig in Montreuil (ten oosten van Parijs) woont, maakte een reeks kunstenaarsboeken. Aanvankelijk werkte zij met de drukker François Da Ros samen (tot die besloot alleen nog zijn eigen boeken te maken). Sinds 2000 werkte zij met verschillende drukkers. Drie boeken staan in deze tentoonstelling. Het meest spectaculair is een selectie van teksten (met etsen van Sharoff) uit Virginia Woolfs The Waves. Andere boeken gaan over thema's als afval en het stadsleven.

Didier Mutel werd opgeleid aan de École Estienne en in de Imprimerie nationale (de landsdrukkerij) in Parijs. He leerde er uiteenlopende 'crafts', zoals boekbinden, etsen, grafische vormgeving, typografie. Zijn projecten zijn vaak omvangrijk, zoals de 26 delen in 37 banden van The Outside Project. In de tentoonstelling konden er maar drie van die serie geplaatst worden - omdat we ook enkele andere boeken wilden tonen - maar in het gelijknamige boek staan er veel meer (in woord en beeld).

Pierre Walusinski werd ook opgeleid aan de École Estienne, maar koos een ander pad en nam de boekhandel Librairie Nicaise over. Zijn meest gecompliceerde project is een uitgave naar aanleiding van brieven van soldaten uit de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog: L'Encre des Tranchées (2001). Na afloop van de ronde tafel kon hij meteen een exemplaar van dat boek verkopen, zo enthousiast waren sommige bezoekers geworden.

Matthew Tyson - de laatste deelnemer aan de discussie - werd geboren in Londen, volgde een opleiding aan St Martin’s School of Art en aan de University of London. Hij verhuisde naar het zuiden van Frankrijk waar hij nu werkt als kunstenaar, galeriehouder en drukker voor andere kunstenaars. Zijn boeken bevatten bijna geen woorden. Er staat één boek in de tentoonstelling en daarin staan alleen cijfers en abstracte vormen. Bij nadere bestudering blijkt dit een moderne muziekcompositie te zijn.

De discussie begon met een verkenning van de terminologie. Kon het de kunstenaars iets schelen hoe hun boeken werden benoemd? Absoluut niet, het kon ze niets schelen. Wat wel naar voren kwam - en goed aansloot op het thema van de tentoonstelling - was dat zij er steeds de nadruk op wilden leggen dat het hedendaagse boeken waren, waarin het leven van nu naar voren kwam. De thema's van de tentoonstelling - zoals globalisme, politiek, craft - waren precies daarom gekozen: om te laten zien hoe moderne kunstthema's ook in deze nieuwe boeken spelen, hoe modern, kortom, deze nieuwe boeken zijn.

Kunstenaars in Frankrijk merken wel een afnemende belangstelling voor hun boeken; ook de handel is ernstig geslonken. Pierre Walusinski was dan ook overwegend pessimistisch, Matthew Tyson zag het als een realiteit; Shirley Sharoff kon het niet veel schelen omdat haar oplagen klein zijn en haar kosten gering, terwijl Didier Mutel optimistisch bleef; zijn werk werd toch altijd al meer in Amerika dan Frankrijk gewaardeerd.

Na afloop was er gelegenheid persoonlijk met de kunstenaars te spreken en dat beviel zo goed dat de levendige bijeenkomst meer dan een uur uitliep. Ze lieten ook allemaal enkele boeken zien. Bij deze demonstraties waren nog twee andere kunstenaars betrokken die toevallig in New York waren dezer dagen: François Righi en Michel Mousseau. Van beide kunstenaars waren boeken te zien in de tentoonstelling Artists & Others.

[Enkele fotografische impressies volgen - foto's: Ton Leenhouts].


Shirley Sharoff (links) in gesprek

François Righi (links) in gesprek met Michael Thompson (Carfax Club, Chicago) en Ruth Rogers 


Pierre Walusinksi in gesprek

Een videoverslag van de round table is te vinden op de website van The Grolier Club.

103. Koopman-tentoonstelling besproken in New York

Een dag na de opening van de tentoonstelling Artists & Others. The Imaginative French Book in the 21st Century (Grolier Club, New York) werd ik geacht voor de leden van deze bibliofiele club - de oudste in zijn soort in Amerika - iets te vertellen over de opzet en focus van de tentoonstelling.

Directeur Eric Holzenburg sprak enkele introducerende woorden en na mijn praatje leidde Irene Ticenor het vragenrondje. Vragen als: hoe selecteer je werken voor deze verzameling? verzamel je ook e-kunstenaarsboeken? hoe verhoudt de Collectie Koopman zich tot de collectie van de nationale bibliotheek van Frankrijk?


De spreker legt iets uit

Links: Irene Tichenor

Eric Holzenberg
Tijdens de borrel na afloop werden nog meer vragen gesteld, opmerkingen gemaakt, boeken bekeken, contacten gelegd, boeken verkocht.


Poster bij de ingang van de Grolier Club

Vitrines over het thema 'Craft'

Vitrine over 'Fluidity of traditions'
Op verschillende sites is aandacht gekomen voor de tentoonstelling, zie bijvoorbeeld het online tijdschrift DART: Design Arts Daily.

donderdag 9 juni 2016

102. Koopman-tentoonstelling geopend in New York

Om een blog te publiceren heb je een wachtwoord nodig en dat was ik - op reis, onderweg, in een gehuurd appartement in New York - even kwijt, maar ik vond het terug in de prullenmand van mijn laptop en kan nu eindelijk berichten over de gebeurtenissen van vorige week toen de Collectie Koopman in een tentoonstelling werd gepresenteerd in New York.

Om daar binnen te komen heeft u geen wachtwoord nodig, al is de ingang door een verbouwing next door wat lastig te vinden. Sinds 1 juni is in de Grolier Club in de 60ste straat in New York de tentoonstelling Artists & Others. The Imaginative French Book in the 21st Century te zien.

Op de dag van de opening waren mijn collega's Imke Neels en Madeleine van den Berg nog aan het werk aan de laatste zaken van de inrichting: een tafel met boeken die men in handen kan nemen, doorbladeren, bestuderen en lezen.

Imke Neels & Madeleine van den Berg werken aan Artists & Others
De opening in de Grolier Club werd druk bezocht. Een volle zaal kon zien hoe visueel de tentoonstelling van moderne, internationale boekkunst geworden is - en hoe ruim de term "French" voor de Collectie Koopman wordt geïnterpreteerd. Er zijn Duitse, Russische en Marokkaanse kunstenaars vertegenwoordigd; Amerikaanse en Nederlandse auteurs - en nog veel meer nationaliteiten zijn bij de uitgevers, drukkers, kunstenaars en auteurs die samenwerken met collega's in Frankrijk of die Franse teksten als uitgangspunt nemen.

Hieronder enkele impressies van de opening.






Drukker en kunstenaar François Da Ros en Martine Rassineux bij 'hun' vitrine


De blogger als spreker
Zie ook blog 103 over latere evenementen.