106. Vroege kunstenaarsboek-technieken in steen: Nimrud

Tijdens mijn verblijf in New York voor de Grolier Club/Koopman-tentoonstelling Artists & Others bezocht ik vandaag het Brooklyn Museum, een gigantisch gebouw met rijke verzamelingen die - in tegenstelling tot de zustermusea in Manhattan - een grote rust uitstralen.

De collectie is rijk aan grafmonumenten en papyri uit Egypte en beelden uit Assyrië. Hoe mijn blik door de tentoonstelling van hedendaagse kunstenaarsboeken gestuurd werd, merkte ik aan mijn eigen reactie op enkele wandversieringen uit het paleis van Assurnasirpal II.

Reliëf uit het paleis van Assurnasirpal II (Brooklyn Museum)

Deze koning van het Assyrische rijk regeerde van circa 883 tot 859 voor Christus. Hij liet in de stad Nimrud een paleis bouwen met manshoge reliëfs met afbeeldingen en hoogdravende teksten.

Het bijzondere is dat de teksten niet netjes naast de afbeeldingen staan, zoals op veel Egyptische stèles, maar er dwars doorheen zijn gebeiteld.

Zo is er een reliëf van een 'Eagle-Headed Genie Between Two Sacred Trees' (ik volg even de bijschriften van het Brooklyn Museum) waarbij de tekst over de volle breedte door de figuren loopt.

Reliëf uit het paleis van Assurnasirpal II (Brooklyn Museum)

Het is het type eenheid van tekst en afbeelding die een lezer/kijker van kunstenaarsboeken vaak kan ervaren, en die voor de meeste hedendaagse lezers verrassend, lastig of enigmatisch is. In de meeste boeken hebben tekst en beeld elk hun eigen terrein. In kunstenaarsboeken vaak echter niet. En in deze reliëfs zien we hetzelfde: een visuele, symbolische boodschap die niet is gescheiden van de tekstuele en er een eenheid mee vormt.