De wisselwerking tussen tekst en beeld in boeken van kunstenaars is niet altijd direct te benoemen. Maar sommige kunstenaars zijn heel uitgesproken. Zo iemand was de Franse dichter Pierre Reverdy. Tijdens het symposium 'Tekst en Beeld' (donderdag 29 juni in de KB, zie mijn eerdere blog) sprak Dorine Gorter over Reverdy. Afgelopen jaar publiceerde Gorter - zij is behalve onafhankelijk onderzoeker docent Frans aan het Sint-Vituscollege in Bussum - haar proefschrift over Reverdy en het kubisme: Reverdy entre poésie et peinture. Cubisme et paragone dans les écrits sur l'art (1912-1926) de Pierre Reverdy.
 |
| Dorine Gorter (technisch bijgestaan door Wouter Marinissen) |
De ideeën van Reverdy over de relatie tussen kunst en literatuur waren aanvankelijk zeer strikt. Terwijl andere dichters er geen kwaad in zagen om gedichten schilderkunstig te noemen of andersom, wilde hij het terrein van de poëzie afschermen tegen invloeden van het kubisme. Dat was de inzet van een machtsstrijd tussen de kunsten. Hoewel van hem gezegd wordt dat hij het kubisme in de poëzie bracht, was hij er zelf van overtuigd dat de poëzie een sterke onafhankelijke kunstvorm was. Hij vond dat tekst superieur was aan beeld.
 |
| Pierre Reverdy, Georges Braque, La liberté des mers (1960) |
Na de Tweede Wereldoorlog is die scherpte er wel van af. De strijd is gestreden, en dan leent Reverdy zich voor enkele samenwerkingen met schilders die imposante boeken opleveren. Zo werkt hij samen met Pablo Picasso en met Georges Braque. Dorine Gorter zoomde in op de laatste samenwerking met Braque, voor het boek La liberté des mers uit 1960.
 |
| Pierre Reverdy, Georges Braque, La liberté des mers (1960) [Foto: Jos Uljee] |
Het is een groot formaat boek waarvan een fraai exemplaar in de Collectie Koopman aanwezig is. Reverdy heeft de teksten (herzieningen van eerdere gedichten) zorgvuldig uitgeschreven in zeer grote letters: soms maar een paar woorden per regel en een halve zin per pagina. Braque heeft daarna tussen de regels, maar ook door de tekst heen, zijn lithografische 'interventies' aangebracht (de techniek is wat ingewikkeld, want deels werden de illustraties geëtst). Zo gingen beeld en tekst deels in elkaar op - wat Reverdy aan het begin van zijn loopbaan zou hebben afgewezen. Het boek verscheen in zijn sterfjaar.
Zie de website van de KB: La liberté des mers.
[Wordt vervolgd]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten