372. Gelezen: een alfabetisch dagboek

Naar aanleiding van een artikel in The New Yorker bestelde ik Alphabetical Diaries van Sheila Heti, uitgegeven door Fitzcarraldo Editions in 2024.

Het is natuurlijk niet zo dat je greep krijgt op je leven door het verslag erover alfabetisch te ordenen, of, als het daarom gaat, chronologisch, systematisch of ingericht naar geur of kleur.

Sheila Heti, Alphabetical diaries (2024)

Dat is wel het thema van dit boek: ordening. De keuze voor een alfabetische volgorde van zinnen uit het dagboek is een poging om de chronologie en de wetmatigheid van menselijke relaties te bevestigen of misschien juist te weerleggen. Vrijheid is een leidende factor in dit boek.

Maar elke willekeurigheid is geredigeerd door de auteur en daardoor ontstaat een verhaal.

Geen enkele overgang is meer te vertrouwen.

It will be a book for the future. It will be as calculated and controlled as the last book was instinctual and out of control. It will be as separate from my actual life as the last book was indivisible from it. (pagina 84)

Verandering is de sleutel, zegt Heti;

Only the artists change your soul - that's the only thing they change - but the souls change everything else. (pagina 109)

Maar intussen behandelen de dagboekaantekeningen de voorbijkomende minnaars en die worden geanalyseerd:

This is probably because this morning I was lying in bed, feeling such a rage toward him, feeling like men always want to steal my soul and take things from me and put me in a situation, and I was telling myself this, I was imagining hitting and punching him. (pagina 144)

Soms herinnert het personage zichzelf eraan dat 'there was so much I could never have felt with him, any real intellectual or emotional depth, and how exhausting it could be' (pagina 120), en dat elke relatie ervoor diende om te tonen hoe onafhankelijk zij ervan kon zijn, voornamelijk van het idee om van een enkele minnaar afhankelijk te zijn.

Ordening en discipline hebben met elkaar te maken.

She said that I have to train my mind; I don't have a bad mind, she saiid, but it does go in all sorts of ways, is undisciplined. (pagina 125)

De dagboeken bevatten bevelen waaraan de auteur zou moeten voldoen:

Stop trying to pretend you are someone you are not. (pagina 128).

Andere regels lijken bezweringen, beloftes of geloftes:

The more I enjoy music, the more I want sex. (pagina 133).

Sheila Heti, Alphabetical diaries (2024)

Het lezen van dagboekfragmenten die niet chronologisch, maar alfabetisch zijn gerangschikt, en vervolgens zijn geredigeerd, zonder te weten hoe, maakt dat je elke zin wantrouwt. Niet zozeer vanwege de volgorde, maar eerder vanwege de gaten in het patroon, de plotselinge overgangen van de ene minnaar naar de andere (Lars, Vig en anderen) en de tijd die verstreken is zonder dat je dat als lezer kunt ervaren. De lezer zelf is steeds zoekende en je kunt hele pagina's herlezen omdat je inmiddels vergeten bent wat er was gebeurd - omdat er tegelijk niets en wel degelijk iets gebeurt en wordt verteld.

Op een ingewikkelde manier worden de ervaringen centraal gesteld - ingewikkeld, omdat ze niet van a tot z worden ontvouwd. Het moeten blijven raden naar het hoe en wat is essentieel in dit boek, en dat is het natuurlijk in de realiteit ook.