19. Een geschenk als geschenk

Soms krijg je een geschenk voor de bibliotheek onverwacht op een vrijdagmiddag. Een uurtje geleden werd ik naar de ontvangstbalie van de KB geroepen. Een vriendelijke mevrouw overhandigde een duimendikke roman als geschenk.

Rug van speciaal exemplaar van Jo van Ammers-Küller, De opstandigen

Het ging om het 15.000ste exemplaar van de historische roman De opstandigen van Jo van Ammers-Küller (1884-1966). Op zich zou dat niet bijzonder zijn - er zijn romans die grotere oplagen halen - maar dit exemplaar van de zesde druk uit 1926 was door de uitgever van een inscriptie voorzien: 'Het 15000e exemplaar van den uitgever J.M. Meulenhoff'. 

Opdracht van uitgever J.M. Meulenhoff voorin een speciaal exemplaar
van Jo van Ammers-Küller, De opstandigen

Meulenhoff had het boek niet alleen persoonlijk van deze inscriptie voorzien, maar het ook speciaal door een boekbinder in Parijs, Max Fonseque, in een half leren band laten binden en dat als geschenk aangeboden aan de auteur - dat zie ik nu niet meer zo snel gebeuren met een bestseller. (Maar, zie de reactie hieronder!) 

De roman maakte vanaf het verschijnen in 1925 furore, zoals de uitgever in een advertentie liet weten; het was volgens hem 'het meest gelezen en meest besproken boek', het betekende in elk geval de doorbraak van deze auteur, die overigens niet onbekritiseerd zou blijven. Ter Braak noemde haar werk 'kulliteratuur' en haar pro-Duitse houding in de aanloop naar en tijdens de Tweede Wereldoorlog leverde haar een publicatieverbod op.

Kort na verschijnen werd er ook een toneelstuk van gebrouwen dat als het 'succes van het seizoen' werd aangeprezen en waarvan mapjes 'inhoudende 6 photos' te koop werden aangeboden. 

Voorstelling door Het Nieuwe Nederlandsche Tooneel,
foto uit De Telegraaf, 7 november 1926 (zie Delpher)

Van de 45.000 exemplaren van de roman die tot de oorlog werden verkocht, waren er tot nu toe vijf in de KB: een eerste, tweede en derde druk, en ook exemplaren van de elfde en de dertiende druk - de zesde ontbrak tot nu toe. Overigens, het mocht dan na de oorlog met haar populariteit gedaan zijn, het boek werd ook toen nog herdrukt door de "Margriet"-bibliotheek én door de Nederlandse Boekenclub, beide in 1966, het jaar van haar dood. De laatste druk - uit 1971 - is nog wel in enkele openbare bibliotheken aanwezig, maar niet in de KB.

Het geschenk aan de auteur werd door de kleinzoon en diens echtgenote aan de KB geschonken, waarvoor dank.

Voor schenkingen aan de KB kan vooraf een afspraak worden gemaakt. Zie Hoe schenk ik publicaties aan de KB?