167. Het sperma gods...

Het sperma gods... is niet iets om te googelen. Je komt meteen terecht bij websites waarvan de meest kalme titel is: 'Kom op mannen, niet zo verlegen'. De rest zijn onvervalste sexsites, zoals 'Sex profielen. De erotische marktplaats'. 

Ik zocht naar gegevens over Het sperma gods... omdat dit de titel is van een gedicht dat ik net had aangekocht voor de KB. Het is geschreven door Gerard den Brabander.

Gerard den Brabander, Het sperma Gods... (1954)

Maar bovenaan de lijst met zoekresultaten komt een DBNL-pagina met de gedigitaliseerde bibliografische kaarten over Gerard den Brabander, uitgegeven door het Literatuurmuseum (destijds nog Letterkundig Museum, of eigenlijk, Nederlands Letterkundig Museum & Documentatiecentrum).

Daaruit blijkt dat het gedicht, of een plano vel papier met als watermerk een kroon en guirlande, een privé-uitgave van de dichter zelf is en dat de datum onderaan ook de datum van uitgave is. De dichter was ruim twee weken eerder 54 jaar geworden.

Het lijkt eerst een wat vreemd gedicht, maar met het sperma gods blijken 'de tintelende sterren' te worden bedoeld, die worden afgezet tegen de menselijke aarde waarmee de dichter zich vereenzelvigd:

het sperma gods, de tintelende sterren,
en ik, de miskraam, die men aarde noemt,

Die miskraam tegenover die zaadvloed is natuurlijk wel fraai. Of we 'gods' met een hoofdletter schrijven of niet, blijkt niet uit deze publicatie, want er zijn geen hoofdletters gebruikt, ook niet voor de naam van de auteur. De hele tekst is gezet uit de Libra en alleen onderkastletters zijn gebruikt. De letter is een ontwerp van typograaf S.H. de Roos. (In de bundel Onraad uit 1955 stond 'Gods' met een hoofdletter, en dat is natuurlijk overgenomen in de Verzamelde verzen uit 1984).

Het gedicht is typerend voor de poète maudit, de gedoemde dichter, die Den Brabander (1900-1968) was. Toen in 1966 zijn verzamelde gedichten verschenen werd hij door Clara Eggink de beste dichter van zijn generatie genoemd en zij prees zijn morbide thema's en de 'rauwe hoon'.

Negatieve woorden als 'drek', 'verdoemd', 'leegten', 'versperren', 'vervloekt', 'verkrachten', 'dood', blijven in wankel evenwicht met positieve termen als 'geluk', 'lief', 'kus', 'hart', 'àl liefde' en 'verwachten'.

Den Brabander gaf het gedicht in eigen beheer uit, hij liet het dus zelf ergens drukken - geen idee waar en door wie. Dit soort dingen deed hij sinds het midden van de Tweede Wereldoorlog, toen hij De deur op het haakje liet drukken bij de Amsterdamse firma J. van der Schaaf.

Ik kocht het blad, in groene inkt gesigneerd door de dichter, bij Catawiki en daarbij kwamen twee prentjes van Toorop mee, niets bijzonders, de normale katholieke kitsch uit zijn latere jaren, maar aardig is dat ze op de achterzijde zijn gedateerd door Godfried Bomans die er, toen hij ze in 1937 verwierf, ook zijn handtekening bij heeft geplaatst. Misschien iets voor onze Tooropcollectie.

Reproducties naar J.A. Toorop, met de handtekening van Godfried Bomans

De aanwinsten zijn nog niet beschreven natuurlijk, want ik kreeg ze net met de post.