282. Gepubliceerd: "A Number of Books": waarom een beperkte oplage?

Vorige week is het feestelijke dubbelnummer 1-2 van de vijftigste jaargang van Quaerendo veschenen. Quaerendo is het Nederlandse, maar Engelstalige tijdschrift voor boekwetenschappers, onder eindredactie van Lisa Kuitert (UvA). Het zou worden gepresenteerd tijdens het SHARP-congres in Amsterdam - het jaarlijkse internationale congres van de Society for the History of Authorship, Reading and Publishing, maar dat is vanwege Covid-19 een jaar verschoven naar 2021. Maar het feestnummer is er!

Quaerendo, 50 (no 1-2)

Voor deze aflevering schreef ik een artikel over het nummeren van exemplaren van een gelimiteerde oplage: "A Number of Books. The Flexible Function of Limitation Statements". Het gaat in op een eigenaardigheid van het nummeren van bibliofiele edities. Tegenwoordig vinden we het vanzelfsprekend dat een boekje dat in zeventig exemplaren wordt gedrukt op een handpers bestaat uit een genummerde oplage (1-70), soms zelfs nog met een aparte nummering (I-X), of met geletterde exemplaren (A-C) of met op naam gedrukte exemplaren. 

Het lijkt zo normaal dat als je terugkijkt naar het begin van de moderne private press-beweging je daar hetzelfde verwacht. Maar rond 1890, toen William Morris met zijn Kelmscott Press was begonnen, waren het juist niet deze boeken die genummerd werden. Niet één van de uitgaven zijn Morris's pers zijn genummerd en meestal staat in het colofon niet hoeveel er zijn gedrukt.

Het begin van deze bibliofiele gewoonte ligt dus niet daar. Maar waar wel? Dat is niet eenvoudig vast te stellen. Gelimiteerde uitgaven van rond 1800, een eeuw eerder, waren juist niet genummerd; maar in sommige landen werden wel de 'large paper copies' van een editie genummerd (de gewone dan niet). Ook is er al eerder sprake van genummerde exemplaren, maar die nummering lijkt samen te hangen met copyright. En dan is er nog de kunst: prenten werden tegen het einde van de negentiende eeuw steeds vaker uitgegeven in genummerde edities. De kunstenaars die private presses begonnen namen die gewoonte van hun prent-edities niet mee naar de private press-wereld.

Tegelijk met Morris was wel de opkomst van de gelimiteerde, luxe uitgave van reguliere uitgevers die een bibliofiel publiek probeerden aan te spreken. Zo verscheen van Oscar Wilde's The Picture of Dorian Gray (1891) een gewone, ongenummerde editie van 1000 exemplaren, waarin niet werd vermeld dat er ook een gelimiteerde editie was van 250 'large paper copies' en die luxe exemplaren waren door de auteur gesigneerd...

Enfin, lees het maar na, want uitgever Brill heeft de hele aflevering in open access geplaatst. Zie hier voor de link naar mijn artikel "A Number of Books".

Oscar Wilde, The Picture of Dorian Gray (1891)
[Morgan Museum & Libraries]