zaterdag 29 april 2023

343. Fictieve bezoekers van de KB (8)

Het gaat erop lijken dat de afgelopen eeuw de KB als locatie in romans alleen gebruikt is door auteurs, die nu nog nauwelijks bekend zijn. Zou de KB in hedendaagse romans een plek gaan krijgen? 

Overigens bewaart de KB romans zonder onderscheid te maken in kwaliteit, omvang, thema, stijl, gebruikte kostuums en locaties. Weinig kan de KB ervan weerhouden een roman te bewaren.   

Begin jaren twintig speelt de leeszaal - die speciaal gebouwd werd in de tuin achter de statige panden aan het Lange Voorhout - een rol in een verhaal van R. van Genderen Stort (1886-1942). Meest opmerkelijke aan deze auteur is dat hij in 1917 blind werd, ten gevolge van syfilis. 

Zijn roman 'Kleine Inez' verscheen in De Stem in 1923 en 1924.

Kleine Inez verscheen als boek bij uitgeverij Van Loghum Slaterus (1925).

R. van Genderen Stort, Kleine Inez (1925)


Die kleine Inez heeft zelf niets met de KB van doen.

Het gaat hier om Peter. Die ontwikkelt zich tot een raslezer en later een schrijver. Hij wordt ook zwaarmoedig en ongelukkig, omdat 'kleine Inez' uiteindelijk  niet met hem, maar met zekere Erwin trouwt.

Al vroeg ontdekt hij de wereld van het boek.

Een bibliotheek op de markt, waar hij vroeger menigen geschiedkundigen roman uit de vaderlandsche letterkunde vóór tachtig gehaald had, bleek een grooten voorraad fransche romans te bergen uit de naturalistische en psychologische school van de tweede helft der negentiende eeuw. En zeker tweemaal per week trad hij het donker vertrek binnen en vroeg den verdroogden en uitgestreken bibliothecaris, die achter zijn lessenaar, op een hooge kruk, onder een gaslamp knipte en plakte en zijn gouwenaar rookte, om een ander boek.
(pagina 64)

Die verdroogde en uitgestreken bibliothecaris is de mannelijk evenknie van de bibliothecaresse met knot en bril: een cliché dat Van Genderen Stort niet schuwt.

De eerste keer dat Peter met een bibliotheek in aanraking komt is als vierdejaars leerling. Dan wordt op de bovenste verdieping een leeszaal geopend:

Met welk een verwachting betrad hij voor het eerst dit heiligdom! Maar bij het zien van zooveel boeken, die de kasten vulden en zooveel tijdschriften, die de tafel bedekten, beving hem een verwarring, want hoe zou hij kiezen uit zulk een overvloed? 
(Pagina 58)

Nederlandse literatuur was er in overvloed:

[...] de volledige werken van Mr. Jacob van Lennep prijkten zelfs tweemaal, in groote blauwe en kleine roode banden, op de zwichtende planken. 
(Pagina 59)

Er waren historische boeken, geïllustreerde edities van Shakespeare, Goethe en Molière. Peter begint met plaatjes kijken in die dikke boeken en stapt dan over naar de tijdschriften en kranten. 

Op tafel lagen eenige nederlandsche en buitenlandsche tijdschriften, gewijd aan beeldende kunsten, een maandschrift, dat vertaalde opstellen over wetenschappelijke vraagstukken inhield, een staatkundig weekblad, een rotterdamsch nieuwsblad en het maandschrift Nederland, voorts oude jaargangen van de Gids en de Revue des deux Mondes.
(pagina 59)

Als zijn grootvader in alle rust 's avonds wil lezen, vertrekt hij naar de KB -

in welker hooggewelfde leeszaal met haar groene schemerlampen en duizendtallen boeken hij zich behagelijk voelde
(pagina 187)

- veel behaaglijker dan in de schouwburg, want daar had hij slechte herinneringen aan:

afkeerig van het onwelriekend publiek en zich de slappe vertooningen herinnerend[.]
(pagina 187)

R. van Genderen Stort, Kleine Inez (1925)


Het is geen spannende glansrol van de KB. Er speelt zich juist helemaal niets af, niets theatraals, niets overrompelends - het positieve bestaat eruit dat je geen last hebt van de mensen, dat ze niet stinken en dat je je er niet hoeft te vervelen, want je zorgt voor je eigen vermaak door de boeken aan te vragen die je kunnen boeien.

Ook nu nog zitten de bezoekers graag tussen 'duizendtallen boeken', in een weliswaar niet 'hooggewelfde leeszaal' (al zijn er door middel van vides hoge lichte kokers die de ruimte groter maken) en zeker niet met 'groene schemerlampen'. Maar nog altijd: heel veel boeken. Als behang zijn boeken altijd belangrijk gebleven.

De KB viert haar 225-jarig bestaan

Geen opmerkingen:

Een reactie posten