188. Art-decoboekillustraties in de KB

Boekbanden ontbreken in de tentoonstelling van het Gemeentemuseum in Den Haag: 'Art Deco Paris'. (Zie mijn vorige blog voor enkele art-decoboekbanden). Boekillustraties zijn er alleen vertegenwoordigd door twee boeken met illustraties door Kees van Dongen.

Daarom hier een aanvullende keuze uit de bijzondere collecties van de KB.

De danser Nijinsky gezien door George Barbier

George Barbier, uit Dessins sur les danses de Vaslav Nijinksky (1913)

Paul Poiret, de couturier die centraal staat in de tentoonstelling, liet kunstenaars zoals Paul Iribe en George Barbier prenten maken waarop zijn mode te zien was. Barbier (1882-1932) ontwierp zelf kostuums voor het theater en voor ballet, maar werkte ook als boekillustrator. Een van zijn boeken is Dessins sur les danses de Vaslav Nijinsky, uitgegeven door La Belle édition in 1913 in een oplage van 390 exemplaren.

De dansen van Nijinsky waren befaamd, net als het gezelschap waarvoor hij danste: de Ballets Russes maakte destijds furore in Frankrijk en Engeland. De danser zelf was een beroemdheid en in het boek hebben de prenten geen titels en is er nauwelijks toelichting (wel een introductie van Francis de Miomandre die sommige balletten noemt). Iedereen kon de rollen en de balletten meteen herkennen: figuren uit Petroesjka (1911), Carnaval (1911) of Sjeherazade (1910). 

Barbier tekende de danser ook in een van zijn bekendste rollen, de faun in Prélude à l'après-midi d'un faune uit 1912: zittend met een tros druiven. Decor en kostuums waren ontworpen door Léon Bakst. Barbiers prent meet 21,5 bij 21,6 cm en is de laatste in het boek.

Art-decoprenten door F.-L. Schmied

In 1923 publiceerde de Société d'Edition Le Livre een geïllustreerde editie van Salammbô, de roman van Gustave Flaubert. Het boek was voorzien van ornamenten in zwart-wit en zes platen door F.-L. Schmied (1873-1943). Schmied is de art-decoboekontwerper bij uitstek.

F.-L. Schmied, prent voor Gustave Flaubert, Salammbô (1923)

De prenten zijn gedrukt in houtsneden, voor elke kleur werd een apart blok gemaakt. Er waren vele drukgangen nodig, in blauw, rood, zwart, maar ook zilver en goud. 

In de twintig luxe exemplaren op zogeheten 'Japans' papier zijn extra afdrukken van de blokken in zwart-wit toegevoegd.

F.-L. Schmied, prent voor Gustave Flaubert, Salammbô (1923)

F.-L. Schmied, prent voor Gustave Flaubert, Salammbô (1923)

Details van de illustraties tonen de kleuren die naast en soms over elkaar werden afgedrukt.

F.-L. Schmied, details van prent voor Gustave Flaubert, Salammbô (1923)

Art-decoboekontwerp door F.-L. Schmied

Een andere manier van illustreren typeert zijn latere werk, zoals Le livre de la vérité de parole uit 1929. Het werk aan dit boek was drie jaar eerder begonnen en uiterst gecompliceerd door de vele houtblokken die ervoor ontworpen en gesneden moesten worden. Bijna geen pagina bleef zonder decoratie of illustratie en die werden bovendien in de typische art-decokleuren gedrukt: oranje, bruin en paars. De prenten met ingewikkelde geometrische vormen werden door de kunstenaar in potlood gesigneerd. Ze zijn dan ook fenomenaal en hadden in het Gemeentemuseum aan de wanden goede sier kunnen maken. In de KB is het boek altijd op te vragen.

F.-L. Schmied, Le livre de la vérité de parole (1929)