Van sommige dichters verschenen tijdens de hoogtijdagen van het bibliofiele drukwerk, het 'drukwerk in de marge' tijdens de laatste dertig jaren van de twintigste eeuw, uitgave na uitgave: Gerrit Komrij, bijvoorbeeld publiceerde bij ongeveer elke private press die er maar bestond, terwijl andere dichters misschien meer als huisdichters van bepaalde persen werden gezien, zoals Hans van de Waarsenberg, wiens gedichten vooral door In de Bonnefant werden gepubliceerd.
Andere dichters konden niet worden gepubliceerd, zoals Gerard Reve, die zulke uitgaven ten strengste verbood - en anders zijn gérant wel, Joop Schafthuizen. Maar van Reve verscheen nu juist een onafzienbare stroom uitgaven in beperkte oplagen, bij wijze van straf, omdat hij enkele 'roofdrukkers' voor de rechter had gebracht. Hij had natuurlijk gelijk, ze drukten zijn teksten zonder toestemming, maar het effect was averechts. Voortaan verschenen de uitgaven 'onder de toonbank', slechts verspreid in zeer kleine oplagen voor een exclusieve kring van vertrouwde mede-drukkers of ingewijden. Echte namen staan er niet in en alle namen van uitgevers en plaatsnamen zijn toespelingen op het werk van Reve. Ongepubliceerde brieven, fragmenten, gedichten verschenen in tientallen uitgaven.
F. Harmsen van Beek - die maar twee officiële bundels liet verschijnen - is een ander uiterste. Als je geen gedichten meer schrijft of verspreidt kunnen ze niet gedrukt worden, ook niet clandestien. Er verschenen dan ook maar heel weinig van zulke uitgaven. In 1975 drukte kunstenaar Siep van den Berg een fragment uit het gedicht 'Humorloos gedicht' en maakte er zelf een collage bij. In 1982 publiceerde boekhandel Cursief in Enhuizen het gedicht Lof der onmatigheid in een oplage van 180 exemplaren. Dat was tijdens de Boekenweek en de tekst was gebaseerd op het typoscript van het gedicht, dus de dichteres zal haar medewerking hebben verleend, net als bij de eerste uitgave.
Enkele jaren voor haar dood in 2009 verschenen enkele uitgaven bij Ser Prop in Banholt. Die werden gedrukt in verdacht kleine oplagen - tien of acht exemplaren - waarschijnlijk dus zonder toestemming, maar duidelijk bedoeld als hommage aan de dichteres. Drie gedichten (2007) werd gevolgd door Goed begrepen! (2008) en samen bevatten ze vijf gedichten die ongebundeld waren gebleven.
 |
| F. Harmsen van Beek, Goede morgen? Hemelse mevrouw Ping (2000) |
Onlangs kocht ik voor de KB een totaal onbekende herdruk van een gedicht uit het debuut van Harmsen van Beek: Goede morgen? Hemelse mevrouw Ping. Volgens het colofon is het gezet door Papieren Vingers - en dat is de kunstenares Anne van der Putte in Utrecht. Ook zij zal de tekst uit bewondering voor het werk hebben gekozen. Zij zette de tekst tijdens een cursus boekdruk in Amsterdam en drukte vervolgens op de Perfect degelpers van Drukkerij Polka in Amsterdam. Het colofon bevat de gebruikelijke uitgebreide gegevens over het gebruikte papier, maar zwijgt over de oplage.
 |
| F. Harmsen van Beek, Goede morgen? Hemelse mevrouw Ping (2000) |
Het colofon is in wit gedrukt op blauw Diamant Durocol papier en het gedicht is gezet uit de magere Mercator en gedrukt in lichtgroen op Velké Losiny papier. Curieus is de uitlijning, namelijk langs de binnenvouw van het katern, waardoor de regels op de linker bladzijde niet links lijnen, zoals gebruikelijk.
 |
| F. Harmsen van Beek, Goede morgen? Hemelse mevrouw Ping (2000) |
Anne van der Putte (geboren in 1969) is beeldend kunstenaar en heeft een eigen website Wijze Meisjes. Ze heeft ook nog een pagina als drukker bij Drukwerk in de Marge onder de naam Papieren Vingers, maar daar staan geen verwijzingen naar boeken op - ze kocht weliswaar een Adana-persje en continueerde haar 'bedrijfje' van 1999 tot 2005, maar ander zaken gingen voor. De KB had tot nu toe nog geen enkele uitgave van Papieren Vingers, maar nu dus één. En meer zijn er ook niet. Wel maakte zij enkele unica met teksten van Toon Tellegen.
De oplage van haar Harmsen van Beek-publicatie is onbekend, maar veel exemplaren zullen het niet geweest zijn; de kunstenares zelf denkt dat het om zo'n 20 exemplaren gaat. Ze mailde me dat er dertien exemplaren verspreid werden via de zogeheten Post op Zondag in de jaren 2002-2004 als onderdeel van de "Dienst Hoopvolle Akties van het Minysterie van Aandacht". Minysterie met een y inderdaad, want ook dat is een mysterie: niets over te vinden. Anne van der Putte schreef mij dat zij over dat mooie project nog eens een boekje wil maken. Wij zijn benieuwd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten