320. Luns-pakket uit 1967

Bij aanbiedingen van boeken gaat mijn grootste nieuwsgierigheid uit naar boeken van kunstenaars en ontwerpers, maar ook van andere groepen zoals demonstranten en eenlingen met curieuze wereldbeelden. Denk aan het genre Bart Huges - de man die een gaatje in zijn hoof boorde voor een verruimd bewustzijn via het derde oog. De jaren zestig van de twintigste eeuw zijn vruchtbare grond geweest voor zulke acties.

Nu lag er weer zoiets eigenaardigs op mijn bureau dat in geen bibliotheek aanwezig is. Ik vond alleen een exemplaar in de collectie van het IISG te Amsterdam. Maar het gaat toch echt om een publicatie die past in de KB-collectie en de oplage was ook niet zo klein: 10.000 exemplaren, dat is nogal wat voor iets dat daarna spoorloos lijkt te zijn verdwenen.

Luns-pakketje van Werkgroep "Luns-Time is Over"

Het begint met een kleine envelop (96, x 14,5 cm) waarop de initiatiefnemer is vermeld: Werkgroep "Luns-Time is Over". Werkgroep? Dat klinkt naar de jaren zestig.

Een jaar van uitgave is niet vermeld. De envelop - met aanduiding 'Port betaald Driebergen' bevat een nog kleiner envelopje van 6,5 x 10,4 cm. Dat heeft een titel: Luns-pakketje. De werkgroep uit Odijk maakte hiermee natuurlijk een toespeling op de beroemde politicus en Minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns. De Wikipedia-pagina over Luns citeert historicus Martin Bossenbroek (die nog een tijd voor de KB werkte):

Luns werd door zijn politieke tegenstanders neergezet als een conservatief en reactionair politicus. Historicus Martin Bossenbroek omschrijft Luns als "geen idealist, maar een realistische machtspoliticus en als zodanig een succesvol onderhandelaar, een conservatieve nationalist, 'maar niet reactionair'." Bossenbroek beschrijft hem verder als iemand die ruimtes vulde met zijn air, anekdotes, zijn lengte van 1,95 meter en ongezouten meningen.

Onder zijn tegenstanders waren ludieke provo-achtige figuren, zoals degenen die zich verenigden in de Werkgroep "Luns-Time is Over" - Luns slaat niet alleen op de figuur Luns maar ook op het steenkolenengels van de internationale diplomaat. Zo zou hij het woord 'lunch' waarschijnlijk hebben uitgesproken.

Luns' betekenis voor de wereld

Het Luns-pakketje bevat een standaardwerk, althans de titel ervan suggereert dat: Luns' betekenis voor de wereld. Maar het is een klein werkje en meet 7,5 bij 6 cm. Als daarin het hele belang van Luns kan passen, kan het niet veel voorstellen, maar het wordt nog erger want het katern van 32 pagina's bevat behalve de titelpagina geen tekst. Het behoort daarmee niet alleen tot het genre van de protestuitgaven (zoals het tijdschrift Provo), maar ook tot het genre van het kunstenaarsboek dat vooral ten tijde van Fluxus in de jaren zestig veel werd gebruikt: een boek met geheel witte pagina's als een commentaar op kunstbeschouwing, lezen, autoriteit of wat dan ook. De uitgewiste vorm klonk als een protest. 

Toch is er nog wel enige inhoud. Het boekje bevat een speldje in de kleuren van de wimpel en de Nederlandse vlag.

Luns' betekenis voor de wereld

De verkoper die het mij aanbood dateerde het geheel op circa 1970, maar het is in feite ouder. Via Delpher - waarin uit de naoorlogse periode nog lang niet alle kranten digitaal kunnen worden aangeboden - vond ik twee verwijzingen, een uit de De Volkskrant van 21 november 1967 en een tweede uit De Nieuwe Limburger van 25 november 1967.

Prikken in het buitenlandse beleid, dat is een van de doelen waarnaar de werkgroep Sjaloom al lang streeft, maar binnenkort gaan ze het doen met echte spelden.

Dat Sjaloom staat nergens in ons uitgaafje overigens, maar kennelijk zat dat ook in Odijk. Sjaloom zou de buttons gaan verspreiden op 10 december vanwege de Dag van de Rechten van de Mens.

De Nieuwe Limburger voegde eraan toe:

Intussen zullen over het gehele land Luns-pakketjes worden verspreid, voorlopig tienduizend. Hierin zit een speldje dat veel lijkt op de onderscheidingen waaraan hoge Haagse ambtenaren - vooral van Buitenlandse Zaken - zo rijk zijn.

Deze krant vermeldt ook de naam van de Secretaris van de Sjaloomgroep, Piet Reckman, een man die zich zijn hele leven inzette voor zaken als onderwijsvernieuwing en het milieu. In de jaren vijftig maakte hij deel uit van de Pleingroep, en daaruit kwamen instituten als Novib en de wereldwinkels voort. 

Achter de lichtheid en humor van deze protest-uitgave uit december 1967 ging dus ook een uiterst serieuze politieke overtuiging schuil.